ვიბრძოლოთ ოჯახური ძალადობის წინააღმდეგ

დიდხანს ვფიქრობდი, ასე სახალხოდ მეღიარებინა თუ არა ჩემი გულისწუხილი, რომელიც გაზეთ ,,ბორჯომში~ ქალბატონ მანანა ნადირაძის მიერ დაწერილმა წერილმა გამიმძაფრა. თურმე, საქართველოში ოჯახური ძალადობის მსხვერპლთა 60% ქალებზე მოდის, მაგრამ ჩემი არ იყოს, ძალადობის მსხვერპლი რომაა, ქალების უდიდესმა ნაწილმა არც იცის.
ამ წერილის შინაარსმა თითქოს ძილბურანიდან გამომიყვანა, ძალიან ბევრი რამ მენიშნა ჩემი განვლილი ცხოვრებიდან, ზოგან საკუთარი თავი და შვილები ამოვიცანი კიდეც. ახლა, ჩემს ასაკში, 76 წლის ქალისთვის, სამარცხვინოც კია ვაღიარო, რომ 45 წელი ისე ვიცხოვრე იმ კაცის გვერდით, რომელსაც ჩემი მეუღლე ერქვა (ღმერთმა აცხონოს და შეუნდოს ცოდვები), რომ მოძალადე ქმარი თუ იყო, არ ვიცოდი.
მოკლედ, ყველაფერი ის უბედურება, რაც მოძალადე ქმრებს ახასიათებთ, ჩემს ქმარსაც სჭირდა, მაგრამ კარგი თანამდებობა ჰქონდა, საზოგადოებაში კარგი ავტორიტეტით სარგებლობდა და მეც და ჩემი შვილებიც ვცდილობდით ჩუმად, უსიტყვოდ აგვეტანა მისი უზნეო ქცევა, რომ ოჯახისა და ავტორიტეტისთვის ჩრდილი არ მიგვეყენებინა, ხშირად უწევდა ქეიფი მეგობრებისა თუ სტუმრების წრეში და გარეთ კარგი ხასიათით ცნობილი კაცი, სახლის ზღურბლს გადმოაბიჯებდა თუ არა, მგლად იქცეოდა. ბავშვების მიმართ მკაცრი იყო, მაგრამ ძალიან უყვარდა ისინი და არაფერს აკლებდა, სამწუხაროდ, ჩემს შვილებს მთავარი აკლდათ _ ბავშვური სილაღე და გულღიაობა. ბუნებით მხიარულ ბავშვებს თვალებში შიში ედგათ და მათი ღიმილიც არ გავდა ღიმილს, რადგან სულ მძიმე ღამეების მოლოდინი ჰქონდათ.
გარეთ ხელგაშლილ კაცს, ჩემთვის კაპიკის გადმოგდებაც ენანებოდა და მეც მოახლესავით, ვერც ვბედავდი რაიმეს თხოვნას.
ისე გარდაიცვალნენ ჩემი მშობლები, რომ თავისი ,,სასახელო სიძით~ ამაყობდნენ. მათ ვერც ვეტყოდი ამის შესახებ. დედამთილ-მამამთილი კი ,,მამხნევებდნენ~ _ რას იზამ, ყველაფრით კარგი ვინაა, მაინც ქმარია და უნდა მოითმინოო! _ მეც ამ დევიზით ვიცხოვრე, რომ გარდაიცვალა, კინაღამ უკან მივყევი, ერთგული ჭირისუფალი ვიყავი, ერთი წლის მერე კი რაღაც სიმსუბუქე ვიგრძენი, ნელ-ნელა გამინელდა მუდმივი დაძაბულობა და შიში, მომიწესრიგდა ძილი, წნევა და ა.შ. (ღმერთო, მაპატიე), მაგრამ რის გამო ხდებოდა ეს, ვერც ვაცნობიერებდი. ძველმა პრობლემამ შვილებში იჩინა თავი. უფროსი ვაჟი დაქორწინდა და მამამისზე უარესი ხასითი გამოჰყვა, რძალიც არ უთმენს ჩემსავით და არის ოჯახში ორომტრიალი. ქალიშვილი გათხოვდა, ქმარს არაფერს უთმობს, მე კი ჩემი გამოცდილებით ვმოძღვრავ, ,,მოითმინე, შვილო, რას იზამ კაცია მეთქი~, პასუხს კი ასეთს ვღებულობ _ ,,შენმა მოთმინებამ და უპრინციპობამ ბავშვობა დაგვიკარგა და ახლა შენს დარიგებას როგორ მივიღებო!~. მართალია, თავის დროზე ჩემი თავისთვის მე უნდა მეცა პატივი და ქმარიც და შვილებიც დამაფასებდნენ. უმცროსი ვაჟი 37 წლისაა და არავითარი სურვილი არ აქვს, რომ ოჯახი შექმნას, არის გულჩათხრობილი, არ მუშაობს, დღე ისე გავა, არ დამელაპარაკება, ვატყობ, შვილები სასაყვედუროდ ვერ მიმეტებენ, თორემ მათ ქცევაში ამას ნამდვილად ვგრძნობ, რომ ჩემს უპრინციპობას ვერ მპატიობენ.

ნეტავ არ გამეცნობიერებინა ჩემი წარსული ცხოვრება, ასე თუ ისე, მივდევდი ყოველდღიურ უფერულ ცხოვრებას, დღეს კი ბევრს ვფიქრობ და დასკვნა ვერ გამიკეთებია, თავიდან რომ დავიწყო ცხოვრება და იგივე მელოდეს, რას შევცვლიდი. იმას კი ვხვდები, რომ უსიხარულოდ, უმიზნოდ ვიცხოვრე, შვილებიც არ მყავს მადლობელი და მეც არ ვიცი, რა დავარქვა იმ წლებს. ბედნიერი ცოლი, ქალი და დედა რომ არ ვარ, ვგრძნობ (შვილებისა და შვილიშვილების ბედნიერ ცხოვრებას ვნატრობ მხოლოდ).
მე მინდა სხვა ქალებს მაინც მოვუწოდო, რომ ნუ დაკარგავენ საკუთარი თავის პატივისცემას და ღირსებას, თორემ საერთოდ დაიკარგებიან ცხოვრებაში.
ამ წერილის დაწერით შვება ვიგრძენი და ბოდიშს ვუხდი მკითხველს, რომ თავს მოვახვიე ჩემი პრობლემები, მაგრამ ნეტავი მართლა მარტო ჩემი პრობლემა იყოს ოჯახური ძალადობა.

ოჯახში ძალადობის აღკვეთის, ოჯახში ძალადობის მსხვერპლთა დაცვისა და დახმარების შესახებ

საქართველოს კანონი

ოჯახში ძალადობის აღკვეთის, ოჯახში ძალადობის

მსხვერპლთა დაცვისა და დახმარების შესახებ

თავი I

ზოგადი დებულებანი

მუხლი 1. კანონის რეგულირების სფერო

ეს კანონი განსაზღვრავს იმ ქმედებათა ერთობლიობას, რომლებიც დამახასიათებელია ოჯახში ძალადობისათვის, ოჯახში ძალადობის გამოვლენისა და აღკვეთის სამართლებრივ და ორგანიზაციულ საფუძვლებს, აგრეთვე ოჯახში ძალადობის მსხვერპლთა სოციალური და სამართლებრივი დაცვისა და დახმარების გარანტიებს.

მუხლი 2. კანონის მიზანი

ამ კანონის მიზანია:

ა) ოჯახის წევრთა უფლებრივი თანასწორობის აღიარებით შექმნას მათი უფლებებისა და თავისუფლებების დაცვის, ფიზიკური და ფსიქოლოგიური ხელშეუხებლობის, ოჯახური ღირებულებების დაცვის საკანონმდებლო გარანტიები;

ბ) შექმნას ეფექტიანი საკანონმდებლო მექანიზმები ოჯახში ძალადობის გამოვლენის, აღკვეთისა და თავიდან აცილებისათვის;

გ) უზრუნველყოს ოჯახში ძალადობის მსხვერპლთათვის მართლმსაჯულების ხელმისაწვდომობა;

დ) შექმნას ოჯახში ძალადობის მსხვერპლთა დაცვის, დახმარებისა და რეაბილიტაციის საფუძვლები;

ე) უზრუნველყოს თანამშრომლობა სხვადასხვა ინსტიტუტებს შორის ოჯახში ძალადობის თავიდან აცილებისა და მის წინააღმდეგ ბრძოლის მიზნით.

(მუხლი 2. კანონის მიზანი (28.12.2009 N 2507 ამოქმედდეს 2010 წლის 1 აპრილიდან)

ამ კანონის მიზანია:

ა) ოჯახის წევრთა უფლებრივი თანასწორობის აღიარებით მათი უფლებებისა და თავისუფლებების დაცვის, ფიზიკური და ფსიქოლოგიური ხელშეუხებლობის, ოჯახური ღირებულებების დაცვის საკანონმდებლო გარანტიების შექმნის უზრუნველყოფა;

ბ) ოჯახში ძალადობის გამოვლენის, აღკვეთისა და თავიდან აცილებისათვის ეფექტიანი საკანონმდებლო მექანიზმების შექმნა;

გ) ოჯახში ძალადობის მსხვერპლთათვის მართლმსაჯულების ხელმისაწვდომობის უზრუნველყოფის სისტემის შექმნა;

დ) ოჯახში ძალადობის მსხვერპლთა დაცვის, დახმარებისა და რეაბილიტაციის საფუძვლების შექმნა;

ე) ოჯახში ძალადობის თავიდან აცილებისა და მის წინააღმდეგ ბრძოლის მიზნით სხვადასხვა ინსტიტუტებს შორის თანამშრომლობის უზრუნველყოფა;

ვ) მოძალადეთა სარეაბილიტაციო ღონისძიებების ხელშეწყობის უზრუნველყოფა.)

მუხლი 3. ოჯახში ძალადობა

ოჯახში ძალადობა გულისხმობს ოჯახის ერთი წევრის მიერ მეორის კონსტიტუციური უფლებებისა და თავისუფლებების დარღვევას ფიზიკური, ფსიქოლოგიური, ეკონომიკური, სექსუალური ძალადობით ან იძულებით.

მუხლი 4. კანონში გამოყენებულ ტერმინთა განმარტება

ამ კანონში გამოყენებულ ტერმინებს აქვთ შემდეგი მნიშვნელობა:

ა) ფიზიკური ძალადობა – ცემა, წამება, ჯანმრთელობის დაზიანება, თავისუფლების უკანონო აღკვეთა ან სხვა ისეთი მოქმედება, რომელიც იწვევს ფიზიკურ ტკივილს ან ტანჯვას; ჯანმრთელობის მდგომარეობასთან დაკავშირებული მოთხოვნების დაუკმაყოფილებლობა, რაც იწვევს ოჯახის წევრის ჯანმრთელობის დაზიანებას ან სიკვდილს;

ბ) ფსიქოლოგიური ძალადობა – შეურაცხყოფა, შანტაჟი, დამცირება, მუქარა ან სხვა ისეთი მოქმედება, რომელიც იწვევს ადამიანის პატივისა და ღირსების შელახვას;

გ) იძულება – ადამიანის ფიზიკური ან ფსიქოლოგიური იძულება, შეასრულოს ან არ შეასრულოს მოქმედება, რომლის განხორციელება ან რომლისგან თავის შეკავება მისი უფლებაა, ანდა საკუთარ თავზე განიცადოს თავისი ნება-სურვილის საწინააღმდეგო ზემოქმედება;

დ) სექსუალური ძალადობა – სქესობრივი კავშირი ძალადობით, ძალადობის მუქარით ან მსხვერპლის უმწეობის გამოყენებით; სქესობრივი კავშირი ან სექსუალური ხასიათის სხვაგვარი მოქმედება ან გარყვნილი ქმედება არასრულწლოვნის მიმართ;

ე) ეკონომიკური ძალადობა – ქმედება, რომელიც იწვევს საკვებით, საცხოვრებელი და ნორმალური განვითარების სხვა პირობებით უზრუნველყოფის, საკუთრებისა და შრომის უფლებების განხორციელების, აგრეთვე თანასაკუთრებაში არსებული ქონებით სარგებლობისა და კუთვნილი წილის განკარგვის უფლების შეზღუდვას;

ვ) მსხვერპლი – ოჯახის წევრი, რომელმაც განიცადა ფიზიკური, ფსიქოლოგიური, სექსუალური, ეკონომიკური ძალადობა ან იძულება;

ზ) ოჯახის წევრი – ამ კანონის მიზნებისთვის დედა, მამა, პაპა, ბებია, მეუღლე, შვილი (გერი), შვილობილი, მიმღები ოჯახი (დედობილი, მამობილი), შვილიშვილი, და, ძმა, მეუღლის მშობლები, სიძე, რძალი, აგრეთვე ყოფილი მეუღლე, არარეგისტრირებულ ქორწინებაში მყოფი პირები, მეურვე;

(ვ) მსხვერპლი – ოჯახის წევრი, რომელმაც განიცადა ფიზიკური, ფსიქოლოგიური, სექსუალური, ეკონომიკური ძალადობა ან იძულება და რომელსაც მსხვერპლის სტატუსი განუსაზღვრა საქართველოს შინაგან საქმეთა სამინისტროს შესაბამისმა სამსახურმა ან/და სასამართლო ორგანომ ან/და ოჯახში ძალადობის მსხვერპლის სტატუსის განმსაზღვრელმა ჯგუფმა (მსხვერპლის იდენტიფიცირების ჯგუფმა); (28.12.2009 N 2507 ამოქმედდეს 2010 წლის 1 აპრილიდან)

ზ) ოჯახის წევრი – ამ კანონის მიზნებისთვის, დედა, მამა, პაპა, ბებია, მეუღლე, შვილი (გერი), შვილობილი, მშვილებელი, მშვილებლის მეუღლე, ნაშვილები, მიმღები ოჯახი (დედობილი, მამობილი), შვილიშვილი, და, ძმა, მეუღლის მშობლები, სიძე, რძალი, ყოფილი მეუღლე, არარეგისტრირებულ ქორწინებაში მყოფი პირები და მათი ოჯახის წევრები, მეურვე; (28.12.2009 N 2507 ამოქმედდეს 2010 წლის 1 აპრილიდან))

თ) მოძალადე – ოჯახის წევრი, რომელიც ახორციელებს ფიზიკურ, ფსიქოლოგიურ, ეკონომიკურ, სექსუალურ ძალადობას ან იძულებას ოჯახის სხვა წევრის მიმართ;

ი) თავშესაფარი – ოჯახში ძალადობის მსხვერპლთა დროებითი საცხოვრებელი ან საქართველოს შრომის, ჯანმრთელობისა და სოციალური დაცვის სამინისტროს სისტემაში ან/და არასამეწარმეო იურიდიული პირის ბაზაზე არსებული ოჯახში ძალადობის მსხვერპლთა დროებითი განთავსების ადგილი, რომელიც ემსახურება მსხვერპლთა ფსიქოლოგიურ-სოციალურ რეაბილიტაციას, იურიდიულ და სამედიცინო დახმარებას, აგრეთვე დაცვის ღონისძიებებს; ამ კანონის VI თავის ამოქმედებამდე – ასევე ოჯახის ნათესავებისა და მეგობრების ოჯახი;

კ) სარეაბილიტაციო ცენტრი – მოძალადის დროებითი განთავსების ადგილი, რომელიც ემსახურება მოძალადის რეაბილიტაციას, კრიზისულ ინტერვენციასა და სამედიცინო დახმარებას და იქმნება კანონმდებლობით დადგენილი წესით საქართველოს შრომის, ჯანმრთელობისა და სოციალური დაცვის სამინისტროს სისტემაში, ასევე არასამეწარმეო იურიდიული პირის მიერ.

(კ) მოძალადეთა სარეაბილიტაციო ღონისძიებები – ღონისძიებები, რომლებიც მოიცავს მოძალადის რეაბილიტაციასა და კრიზისულ ინტერვენციას საქართველოს კანონმდებლობით დადგენილი სტანდარტის შესაბამისად; (28.12.2009 N 2507 ამოქმედდეს 2010 წლის 1 აპრილიდან))

ლ) კრიზისული ცენტრი – ოჯახში ძალადობის სავარაუდო მსხვერპლთა და მსხვერპლთა დროებითი განთავსების ადგილი, რომელიც ემსახურება ფსიქოლოგიურ-სოციალურ რეაბილიტაციას, პირველად და გადაუდებელ სამედიცინო მომსახურებასა და სამართლებრივ დახმარებას. კრიზისულ ცენტრში პირის (მასზე დამოკიდებული პირების) განთავსება შესაძლებელია მსხვერპლის სტატუსის განსაზღვრამდე და სტატუსის განსაზღვრის შემდეგ, იმ შემთხვევაში, თუ მსხვერპლი არ გამოთქვამს თავშესაფარში მისი საცხოვრებლად განთავსების სურვილს და საჭიროებს მხოლოდ ფსიქოლოგიურ-სოციალურ რეაბილიტაციას ან/და სამართლებრივ დახმარებას ან/და პირველად და გადაუდებელ სამედიცინო მომსახურებას თავშესაფარში ცხოვრების გარეშე; (28.12.2009 N 2507 ამოქმედდეს 2010 წლის 1 აპრილიდან)

მ) ოჯახში ძალადობის სავარაუდო მსხვერპლი – პირი, რომელსაც მიაჩნია, რომ არის მსხვერპლი და რომელიც მსხვერპლის სტატუსის განსაზღვრის მიზნით მიმართავს შესაბამის ორგანოებს/ოჯახში ძალადობის მსხვერპლის სტატუსის განმსაზღვრელ ჯგუფს (მსხვერპლის იდენტიფიცირების ჯგუფს). (28.12.2009 N 2507 ამოქმედდეს 2010 წლის 1 აპრილიდან)

მუხლი 5. საქართველოს კანონმდებლობა ოჯახში ძალადობის

აღკვეთის, ოჯახში ძალადობის მსხვერპლთა დაცვისა და

დახმარების შესახებ

საქართველოს კანონმდებლობა ოჯახში ძალადობის აღკვეთის, ოჯახში ძალადობის მსხვერპლთა დაცვისა და დახმარების შესახებ ემყარება საქართველოს კონსტიტუციას, საქართველოს საერთაშორისო ხელშეკრულებებსა და შეთანხმებებს, ამ კანონსა და საქართველოს სხვა ნორმატიულ აქტებს.

თავი II

ოჯახში ძალადობის პრევენცია

მუხლი 6. ოჯახში ძალადობის პრევენციის მექანიზმები

1. ოჯახში ძალადობის პრევენციის მექანიზმები გულისხმობს იმ სოციალურ, ეკონომიკურ, სამართლებრივ და სხვა ღონისძიებათა ერთობლიობას, რომლებიც მიმართულია ოჯახში ძალადობის მიზეზებისა და წინაპირობების თავიდან აცილებისაკენ, ოჯახში ძალადობის ფაქტების აღკვეთის, მოძალადის სამართლებრივი დევნისა და მსხვერპლისა და მოძალადის რეაბილიტაციისა და ადაპტაციისაკენ.

2. სახელმწიფო თავისი უფლებამოსილი ორგანოების მეშვეობით ხელს უწყობს და უზრუნველყოფს ოჯახში ძალადობის პრევენციის მექანიზმების დანერგვასა და განხორციელებას.

3. ოჯახში ძალადობის პრევენციის მექანიზმები გულისხმობს:

ა) იმ ფაქტორების ანალიზს, შესწავლასა და შეფასებას, რომლებიც ოჯახში ძალადობის მიზეზებია;

ბ) ეფექტიანი სამართლებრივი მეთოდების დანერგვას ოჯახში ძალადობის ფაქტების გამოსავლენად და აღსაკვეთად;

გ) შესაბამისი სტატისტიკის წარმოებას;

დ) პრევენციული ღონისძიებების გატარებას იმ პირების მიმართ, რომლებიც ოჯახში ძალადობის ჩადენის რისკ-ჯგუფებს განეკუთვნებიან ან რომელთაც ოჯახში ჩადენილი აქვთ ძალადობა;

ე) სათანადო საინფორმაციო-საგანმანათლებლო კამპანიის წარმართვას, რათა ადამიანები ფლობდნენ ინფორმაციას თავიანთი უფლებებისა და ვალდებულებების, ასევე დაცვის გარანტიების თაობაზე, მათ შორის, იმ უფლებებისა და მოვალეობების შესახებ, რომლებიც უზრუნველყოფს ოჯახის წევრთა თანასწორობასა და ურთიერთვალდებულებებს;

ვ) ოჯახში ძალადობის შემთხვევაში მოძალადის პასუხისმგებლობის, მსხვერპლის უფლებებისა და ამ უფლებების დაცვის გარანტიების შესახებ ინფორმაციის გავრცელებასა და ხელმისაწვდომობას;

ზ) ოჯახში ძალადობის ფაქტების შემთხვევაში მსხვერპლთათვის დახმარებისა და დაცვის, ხოლო მოძალადეთათვის – რეაბილიტაციის მიზნით სპეციალური საგანმანათლებლო კურსების ორგანიზებას;

(ზ) ოჯახში ძალადობის ფაქტების შემთხვევაში მსხვერპლთათვის დახმარებისა და დაცვის, ხოლო მოძალადეთათვის – სარეაბილიტაციო ღონისძიებების განხორციელებას; (28.12.2009 N 2507 ამოქმედდეს 2010 წლის 1 აპრილიდან))

თ) ოჯახში ძალადობის პრევენციის უზრუნველსაყოფად დაინტერესებულ ინსტიტუტებთან ერთად ერთობლივი პროგრამების შექმნასა და მხარდაჭერას.

მუხლი 7. ოჯახში ძალადობის პრევენციის ღონისძიებების

განხორციელება

1. ოჯახში ძალადობის პრევენციის ღონისძიებების განხორციელებას თავიანთი კომპეტენციის ფარგლებში და ამ კანონით დადგენილი წესით უზრუნველყოფენ საქართველოს შრომის, ჯანმრთელობისა და სოციალური დაცვის სამინისტრო, საქართველოს შინაგან საქმეთა სამინისტრო, საქართველოს განათლებისა და მეცნიერების სამინისტრო, საქართველოს პროკურატურისა და სასამართლო ორგანოები.

2. ოჯახში ძალადობის პრევენციის ღონისძიებების განხორციელებისას შესაბამისმა სახელმწიფო ორგანოებმა შეიძლება ითანამშრომლონ ოჯახში ძალადობისა და ადამიანის უფლებების დაცვის საკითხებზე მომუშავე დაინტერესებულ ინსტიტუტებთან და უზრუნველყონ შესაბამისი ერთობლივი პროექტების დაგეგმვა-განხორციელება.

მუხლი 8. სოციალური მომსახურება

1. საქართველოს შრომის, ჯანმრთელობისა და სოციალური დაცვის სამინისტრო თავისი კომპეტენციის ფარგლებში უზრუნველყოფს სოციალურ მომსახურებას ოჯახში ძალადობის პრევენციის ღონისძიებების განხორციელებისთვის.

2. სოციალური მომსახურება მოიცავს:

ა) ოჯახური დავების მიზეზების შესწავლას, შესაბამის ანალიზს და დავების დაძლევაში ოჯახის წევრთა დახმარებას;

ბ) ოჯახში ძალადობის მსხვერპლთა მხარდაჭერისა და თანადგომის ღონისძიებების განხორციელებას;

გ) შესაბამის სახელმწიფო ორგანოებთან ერთად ოჯახში ძალადობის ჩამდენ პირთა რისკ-ჯგუფების გამოვლენას და მათთან დაკავშირებული პრობლემების დაძლევაში ხელშეწყობას;

დ) დამცავი ორდერის გაცემის პროცესში მონაწილეობას;

ე) დამცავი და შემაკავებელი ორდერებით გათვალისწინებული საკითხების აღსრულების მონიტორინგს;

ვ) მოძალადეთა და მსხვერპლთათვის დახმარებისა და სოციალური რეაბილიტაციის პროგრამების შემუშავებას და მათი განხორციელების ხელშეწყობას.

თავი III

ოჯახში ძალადობის გამოვლენისა და აღკვეთის მექანიზმები

მუხლი 9. ოჯახში ძალადობის გამოვლენისა და აღკვეთის

მექანიზმები

1. ოჯახში ძალადობის გამოვლენისა და აღკვეთისათვის გამოიყენება სისხლისსამართლებრივი, სამოქალაქო-სამართლებრივი და ადმინისტრაციულ-სამართლებრივი მექანიზმები.

2. სისხლისსამართლებრივი მექანიზმები გამოიყენება ოჯახში ძალადობის იმ ფაქტის შემთხვევაში, რომელიც შეიცავს სისხლის სამართლის დანაშაულის ნიშნებს.

3. სამოქალაქო-სამართლებრივი მექანიზმები გამოიყენება ოჯახში ძალადობის შედეგად მიყენებული ზიანის ასანაზღაურებლად სამოქალაქო კანონმდებლობით დადგენილი წესით.

4. ადმინისტრაციულ-სამართლებრივი მექანიზმები გამოიყენება, თუ სამართალდარღვევა თავისი ხასიათით, კანონმდებლობის შესაბამისად, არ იწვევს სისხლის სამართლის პასუხისმგებლობას და მისი აღკვეთა შესაძლებელია საქართველოს ადმინისტრაციულ სამართალდარღვევათა კოდექსის ნორმების გამოყენებით.

(4. ადმინისტრაციულ-სამართლებრივი მექანიზმები გამოიყენება შემაკავებელი/დამცავი ორდერის გამოცემის სახით, აგრეთვე მაშინ, თუ სამართალდარღვევა თავისი ხასიათით, საქართველოს კანონმდებლობის შესაბამისად, არ იწვევს სისხლისსამართლებრივ პასუხისმგებლობას და მისი აღკვეთა შესაძლებელია საქართველოს ადმინისტრაციულ სამართალდარღვევათა კოდექსის ნორმების გამოყენებით. (28.12.2009 N 2507 ამოქმედდეს 2010 წლის 1 აპრილიდან))

მუხლი 10. დამცავი და შემაკავებელი ორდერები

1. ოჯახში ძალადობის ფაქტზე ოპერატიული რეაგირებისათვის უფლებამოსილი ორგანოს მიერ მსხვერპლის დაცვისა და მოძალადის გარკვეული მოქმედებების შეზღუდვის უზრუნველსაყოფად, დროებითი ღონისძიების სახით, შესაძლებელია გამოცემულ იქნეს შემაკავებელი ან დამცავი ორდერი.

2. დამცავი ორდერი არის პირველი ინსტანციის სასამართლოს (მოსამართლის) მიერ ადმინისტრაციული სამართალწარმოების წესით გამოცემული აქტი, რომლითაც განისაზღვრება ოჯახში ძალადობის შემთხვევაში ძალადობის მსხვერპლის დაცვის დროებითი ღონისძიებები, გარდა იმ შემთხვევისა, როდესაც არსებობს სისხლისსამართლებრივი დევნის აღძვრის საფუძველი და პირს აღკვეთის ღონისძიების სახით შეფარდებული აქვს პატიმრობა.

(2. დამცავი ორდერი არის პირველი ინსტანციის სასამართლოს (მოსამართლის) მიერ ადმინისტრაციული სამართალწარმოების წესით გამოცემული აქტი, რომლითაც განისაზღვრება მსხვერპლის დაცვის დროებითი ღონისძიებები. (28.12.2009 N 2507 ამოქმედდეს 2010 წლის 1 აპრილიდან))

3. შემაკავებელი ორდერი არის პოლიციის უფლებამოსილი თანამშრომლის მიერ გამოცემული აქტი, რომლითაც განისაზღვრება ოჯახში ძალადობის შემთხვევაში ძალადობის მსხვერპლის დაცვის დროებითი ღონისძიებები და რომელიც გამოცემიდან 24 საათის განმავლობაში დასამტკიცებლად წარედგინება სასამართლოს.

4. მოძალადის მიერ დამცავი ორდერით გათვალისწინებული მოთხოვნების შეუსრულებლობა იწვევს სისხლისსამართლებრივ პასუხისმგებლობას.

(4. მოძალადის მიერ შემაკავებელი/დამცავი ორდერით გათვალისწინებული მოთხოვნების შეუსრულებლობა იწვევს პასუხისმგებლობას საქართველოს კანონმდებლობით დადგენილი წესით. (28.12.2009 N 2507 ამოქმედდეს 2010 წლის 1 აპრილიდან))

მუხლი 11. დამცავი ორდერის გამოცემის მოთხოვნის უფლება

დამცავი ორდერის გამოცემის მოთხოვნის უფლება აქვს მსხვერპლს, აგრეთვე მისი ოჯახის წევრს ან მსხვერპლის თანხმობით პირს, რომელიც მსხვერპლს უწევს სამედიცინო, იურიდიულ, ფსიქოლოგიურ დახმარებას, ხოლო ბავშვის მიმართ ძალადობის შემთხვევაში – ასევე მეურვეობისა და მზრუნველობის ორგანოს.

(მუხლი 11. დამცავი ორდერის გამოცემის მოთხოვნის უფლება (28.12.2009 N 2507 ამოქმედდეს 2010 წლის 1 აპრილიდან)

დამცავი ორდერის გამოცემის მოთხოვნის უფლება მსხვერპლს, აგრეთვე მისი ოჯახის წევრს ანდა მსხვერპლის თანხმობით პირს, რომელიც მსხვერპლს უწევს სამედიცინო, იურიდიულ, ფსიქოლოგიურ დახმარებას, ხოლო არასრულწლოვნის მიმართ ძალადობის შემთხვევაში – ასევე მეურვეობისა და მზრუნველობის ორგანოს.)

მუხლი 12. დამცავი ორდერის მოქმედების ვადა

1. დამცავი ორდერი გამოიცემა 3 თვემდე ვადით. მისი მოქმედების კონკრეტულ ვადას განსაზღვრავს სასამართლო.

2. დამცავი ორდერის მოქმედების ვადის გაგრძელების საკითხს განსაზღვრავს სასამართლო. დამცავი ორდერის მოქმედების ვადის გაგრძელება შესაძლებელია ორდერის მოქმედების პერიოდში და დამატებით არა უმეტეს 3 თვის ვადით, თუ არსებობს საფრთხე მსხვერპლის ან ოჯახის სხვა წევრის მიმართ.

3. დამცავი ორდერის მოქმედება შესაძლებელია გაუქმდეს მხარეთა შერიგებისას მოსამართლის სათანადო გადაწყვეტილებით სასამართლოსათვის მხარეთა ერთობლივი მიმართვის საფუძველზე, გარდა ამავე მუხლის მე-2 პუნქტითა და ამ კანონის მე-13 მუხლით დადგენილი შემთხვევებისა.

(მუხლი 12. დამცავი და შემაკავებელი ორდერების მოქმედების ვადა (28.12.2009 N 2507 ამოქმედდეს 2010 წლის 1 აპრილიდან)

1. დამცავი ორდერი გამოიცემა 6 თვემდე ვადით. მისი მოქმედების კონკრეტულ ვადას განსაზღვრავს სასამართლო.

2. დამცავი ორდერის მოქმედების ვადის შეცვლის საკითხს წყვეტს სასამართლო. დამცავი ორდერის მოქმედების ვადის გაგრძელება შესაძლებელია ორდერის მოქმედების პერიოდში და დამატებით არა უმეტეს 3 თვით, თუ არსებობს საფრთხე მსხვერპლის ან ოჯახის სხვა წევრის მიმართ.

3. დამცავი და შემაკავებელი ორდერების მოქმედება შესაძლებელია გაუქმდეს მხარეთა შერიგებისას მოსამართლის სათანადო გადაწყვეტილებით, სასამართლოსათვის მხარეთა ერთობლივი მიმართვის საფუძველზე, გარდა ამ მუხლის მე-2 პუნქტითა და ამ კანონის მე-13 მუხლით დადგენილი შემთხვევებისა.

4. შემაკავებელი ორდერი გამოიცემა 1 თვემდე ვადით და მას ამტკიცებს ან დამტკიცებაზე უარს ამბობს სასამართლო უფლებამოსილი პირის მიმართვიდან 24 საათის განმავლობაში.)

მუხლი 13. დამცავი და შემაკავებელი ორდერების მოქმედება

მსხვერპლისა და მოძალადის შერიგების დროს

მხარეთა შერიგება არ აფერხებს დამცავი და შემაკავებელი ორდერების გამოცემას ან არ იწვევს გამოცემული დამცავი და შემაკავებელი ორდერების მოქმედების გაუქმებას, თუ ოჯახში ძალადობის ფაქტი ლახავს ოჯახის სხვა წევრთა, განსაკუთრებით – ბავშვის ინტერესებს.

(მუხლი 13. დამცავი და შემაკავებელი ორდერების მოქმედება

მსხვერპლისა და მოძალადის შერიგების დროს (28.12.2009 N 2507 ამოქმედდეს 2010 წლის 1 აპრილიდან)

მხარეთა შერიგება არ აფერხებს დამცავი და შემაკავებელი ორდერების გამოცემას ან არ იწვევს გამოცემული დამცავი და შემაკავებელი ორდერების მოქმედების გაუქმებას, თუ ოჯახში ძალადობის ფაქტი ლახავს ოჯახის სხვა წევრთა, განსაკუთრებით – არასრულწლოვნის ინტერესებს.)

თავი IV

ოჯახში ძალადობისაგან არასრულწლოვნის

დაცვის სპეციფიკური ღონისძიებები

მუხლი 14. ბავშვის განცალკევება მოძალადე მშობლისაგან

1. ბავშვის მიმართ ფიზიკური ძალადობის კვალის არსებობა უპირობო საფუძველია იმისა, რომ კანონმდებლობით დადგენილი წესით დაისვას მოძალადე მშობლისაგან მისი განცალკევების საკითხი. სასამართლო საბოლოო გადაწყვეტილების მიღებამდე დროებითი ღონისძიების სახით დამცავი ორდერით არეგულირებს მოძალადე მშობლისაგან ბავშვის განცალკევების საკითხს.

2. ოჯახში ძალადობის სხვა ფორმების არსებობისას ამ კანონის მე-11 მუხლით გათვალისწინებული პირის მიერ სასამართლოსათვის მიმართვის შემთხვევაში სასამართლო განიხილავს ბავშვთან მოძალადე მშობლის ურთიერთობის საკითხს.

3. ბავშვის წარმომადგენლის უფლების საკითხის განხილვისას გათვალისწინებული უნდა იქნეს ის გარემოება, რომ მოძალადე მშობლისათვის წარმომადგენლის უფლების დატოვება საზიანოა ბავშვის ინტერესებისათვის. დაუშვებელია მშობლებისათვის ბავშვის ერთობლივი მეურვეობის უფლების დატოვება, თუ არსებობს მის მიმართ ერთ-ერთი მშობლის მხრიდან ძალადობის საფუძვლიანი ვარაუდი.

(მუხლი 14. არასრულწლოვნის განცალკევება მოძალადე

მშობლისაგან/მშობლებისაგან (28.12.2009 N 2507 ამოქმედდეს 2010 წლის 1 აპრილიდან)

1. ოჯახში ძალადობის ფორმების არსებობისას ამ კანონის მე-11 მუხლით გათვალისწინებული პირის მიერ დამცავი ორდერის გამოცემის მოთხოვნით სასამართლოსათვის მიმართვის შემთხვევაში სასამართლო განიხილავს არასრულწლოვანთან მოძალადე მშობლის/მშობლების ურთიერთობის საკითხს. არასრულწლოვნის მიმართ ძალადობის კვალის არსებობისას სასამართლოს წინაშე შეიძლება დაისვას დროებითი ღონისძიების სახით მოძალადე მშობლისაგან/მშობლებისაგან არასრულწლოვნის განცალკევების საკითხი სასამართლოს მიერ საბოლოო გადაწყვეტილების მიღებამდე.

2. არასრულწლოვნის წარმომადგენლის უფლების საკითხის განხილვისას გათვალისწინებული უნდა იქნეს ის გარემოება, რომ მოძალადე მშობლისათვის წარმომადგენლის უფლების დატოვება საზიანოა არასრულწლოვნის ინტერესებისათვის. დაუშვებელია მშობლებისათვის არასრულწლოვანზე ერთობლივი მეურვეობის დატოვება, თუ არსებობს მის მიმართ ერთ-ერთი მშობლის მხრიდან ძალადობის საფუძვლიანი ვარაუდი.

3. საქართველოს კანონმდებლობით გათვალისწინებულ შემთხვევაში არასრულწლოვანს 14 წლის ასაკიდან უფლება აქვს, მიმართოს სასამართლოს თავისი უფლებებისა და კანონიერი ინტერესების დასაცავად. ამ შემთხვევაში სასამართლო ნიშნავს საპროცესო წარმომადგენელს და განიხილავს საქმეს. არასრულწლოვან მოსარჩელეს უფლება აქვს, არ დაეთანხმოს თავის საპროცესო წარმომადგენელს და თვითონ დაიცვას თავი. სასამართლო ვალდებულია ასეთ საქმეში ჩააბას მეურვეობისა და მზრუნველობის ორგანო.)

მუხლი 15. ბავშვის მოტაცების თავიდან აცილებისა და

სხვა სახის უსაფრთხოების უზრუნველყოფა

1. სასამართლო თავისი გადაწყვეტილებით განსაზღვრავს მოძალადე მშობლის მიერ ბავშვის მონახულების ვადებს. მშობელს ბავშვის მონახულების უფლება შეიძლება მიეცეს მხოლოდ იმ შემთხვევაში, როცა მის მიმართ დაცული იქნება უსაფრთხოების ყველა ზომა, რომელიც შეიძლება მოიცავდეს ბავშვის მონახულების ადგილს, დროს, პერიოდულობას, ხანგრძლივობას და პირს, რომელიც პასუხისმგებელია ბავშვის უსაფრთხოების მოთხოვნების დაცვაზე.

2. თუ ბავშვის მიმართ უსაფრთხოების ზომები დაცული არ არის, იზღუდება მოძალადე მშობლის მიერ ბავშვის მონახულების უფლება. თუ აღნიშნული შეზღუდვა 3 თვეზე მეტ ხანს გრძელდება, მშობელს, რომლის უფლებაც იზღუდება, შეუძლია მიმართოს სასამართლოს ბავშვის მონახულების პირობების შეცვლის მოთხოვნით.

3. მოძალადის მიერ ბავშვის მოტაცების ან სხვა სახის ზიანის მიყენების რეალური საფრთხის არსებობისას სასამართლო გადაწყვეტილებით მოძალადეს შეიძლება აეკრძალოს მისი მონახულების უფლება გარემოების შეცვლამდე.

(მუხლი 15. არასრულწლოვნის მოტაცების თავიდან აცილებისა და სხვა

სახის უსაფრთხოების უზრუნველყოფა (28.12.2009 N 2507 ამოქმედდეს 2010 წლის 1 აპრილიდან)

1. სასამართლო თავისი გადაწყვეტილებით განსაზღვრავს მოძალადე მშობლის მიერ არასრულწლოვნის მონახულების ვადებს. მოძალადე მშობელს არასრულწლოვნის მონახულების უფლება შეიძლება მიეცეს მხოლოდ იმ შემთხვევაში, როცა მის მიმართ დაცული იქნება უსაფრთხოების ყველა ზომა, რომელიც შეიძლება მოიცავდეს არასრულწლოვნის მონახულების ადგილს, დროს, პერიოდულობას, ხანგრძლივობას და პირს, რომელიც პასუხისმგებელია არასრულწლოვნის უსაფრთხოების მოთხოვნების/ზომების დაცვისთვის.

2. თუ არასრულწლოვნის მიმართ უსაფრთხოების ზომები დაცული არ არის, იზღუდება მოძალადე მშობლის მიერ არასრულწლოვნის მონახულების უფლება. თუ აღნიშნული შეზღუდვა 3 თვეზე მეტ ხანს გრძელდება, მშობელს, რომლის უფლებაც იზღუდება, შეუძლია მიმართოს სასამართლოს არასრულწლოვნის მონახულების პირობების შეცვლის მოთხოვნით.

3. მოძალადის მიერ არასრულწლოვნის მოტაცების ან მისთვის სხვა სახის ზიანის მიყენების რეალური საფრთხის არსებობისას სასამართლო გადაწყვეტილებით მოძალადეს შეიძლება აეკრძალოს მისი მონახულების უფლება გარემოების შეცვლამდე.)

თავი V

ოჯახში ძალადობის ფაქტებზე

სამართალწარმოების თავისებურებანი

მუხლი 16. პოლიციის მოვალეობანი

1. პოლიცია ვალდებულია ოჯახში ძალადობის ფაქტის შემთხვევაში დაუყოვნებლივ მოახდინოს რეაგირება და განახორციელოს კანონით გათვალისწინებული ღონისძიებები. პოლიციას არა აქვს უფლება, ოჯახში ძალადობის შემთხვევა მიიჩნიოს ნაკლებმნიშვნელოვნად ძალადობის სხვა შემთხვევებთან შედარებით.

(1. პოლიცია ვალდებულია ოჯახში ძალადობის ფაქტის შესახებ ინფორმაციის მიღების შემთხვევაში დაუყოვნებლივ მოახდინოს რეაგირება და განახორციელოს კანონით გათვალისწინებული ღონისძიებები. (28.12.2009 N 2507 ამოქმედდეს 2010 წლის 1 აპრილიდან))

2. ძალადობის ფაქტის შესახებ შეტყობინების მიღების შემთხვევაში პოლიცია ვალდებულია დაუყოვნებლივ გამოცხადდეს შემთხვევის ადგილზე, მიუხედავად იმისა, პოლიციის ორგანოებს მიმართა დაზარალებულმა, ძალადობის მოწმემ თუ ამ კანონის მე-11 მუხლით გათვალისწინებულმა პირმა.

3. ძალადობის ფაქტის არსებობის შემთხვევაში პოლიცია ვალდებულია:

ა) მიიღოს კანონით გათვალისწინებული ზომები ოჯახში ძალადობის ფაქტის აღსაკვეთად;

ბ) განცალკევებულად გამოკითხოს სავარაუდო მსხვერპლი, მოწმე, მოძალადე, მათ შორის, ბავშვი, რაც წერილობით უნდა დააფიქსიროს;

(ბ) განცალკევებულად გამოკითხოს ოჯახში ძალადობის სავარაუდო მსხვერპლი, მოწმე, მოძალადე, მათ შორის, არასრულწლოვანი, რაც წერილობით უნდა დაფიქსირდეს; (28.12.2009 N 2507 ამოქმედდეს 2010 წლის 1 აპრილიდან))

გ) ოჯახში ძალადობის მსხვერპლს მიაწოდოს ინფორმაცია მისი უფლებების შესახებ;

დ) მსხვერპლის მოთხოვნით ან გადაუდებელ შემთხვევაში უზრუნველყოს მისი გადაყვანა სამედიცინო დაწესებულებაში;

ე) მსხვერპლის მოთხოვნით ან გადაუდებელ შემთხვევაში უზრუნველყოს მისი ან/და ბავშვის გადაყვანა თავშესაფარში;

ვ) მსხვერპლის სხვა ადგილას გადაყვანის შემთხვევაში უზრუნველყოს საცხოვრებელი ადგილიდან მისი პირადი ნივთების წამოღება;

(ე) მსხვერპლის მოთხოვნით ან გადაუდებელ შემთხვევაში უზრუნველყოს მისი ან/და არასრულწლოვნის გადაყვანა თავშესაფარში; (28.12.2009 N 2507 ამოქმედდეს 2010 წლის 1 აპრილიდან)

ვ) მსხვერპლის სხვა ადგილზე გადაყვანის შემთხვევაში უზრუნველყოს მისი საცხოვრებელი ადგილიდან პირველადი საჭიროების ნივთებისა და საიდენტიფიკაციო დოკუმენტების წამოღება; (28.12.2009 N 2507 ამოქმედდეს 2010 წლის 1 აპრილიდან))

ზ) უზრუნველყოს იმ პირის უსაფრთხოება, რომელმაც განაცხადა ძალადობის ფაქტის შესახებ;

თ) ამ კანონით დადგენილი წესითა და პირობებით გასცეს შემაკავებელი ორდერი.

4. პოლიცია ოჯახში ძალადობის ფაქტისა და მიღებული ზომების შესახებ ადგენს ოქმს, რომელსაც წარუდგენს ზედამხედველ პროკურორს.

5. პოლიცია ვალდებულია თავის ანგარიშში ცალკე გამოყოს მონაცემები ოჯახში ძალადობის ფაქტების, მიღებული ზომების, მსხვერპლთა რაოდენობის, მოძალადის მიმართ განხორციელებული ქმედებების, აგრეთვე მოძალადის სხვა მონაცემების შესახებ.

6. პოლიცია ვალდებულია მოახდინოს კანონით გათვალისწინებული რეაგირება დამცავი და შემაკავებელი ორდერების დარღვევაზე. (28.12.2009 N 2507 ამოქმედდეს 2010 წლის 1 აპრილიდან)

მუხლი 161. მსხვერპლის სტატუსის მინიჭება (28.12.2009 N 2507 ამოქმედდეს 2010 წლის 1 აპრილიდან)

1. მსხვერპლის სტატუსის მინიჭებას ამ კანონით განსაზღვრულ სახელმწიფო ორგანოებთან (საქართველოს შინაგან საქმეთა სამინისტროს შესაბამისი სამსახური, სასამართლო ორგანო) ერთად ასევე უზრუნველყოფს ოჯახში ძალადობის აღკვეთის ღონისძიებათა განმახორციელებელ საუწყებათაშორისო საბჭოსთან არსებული ოჯახში ძალადობის მსხვერპლის სტატუსის განმსაზღვრელი ჯგუფი (მსხვერპლის იდენტიფიცირების ჯგუფი).

2. ოჯახში ძალადობის აღკვეთის ღონისძიებათა განმახორციელებელ საუწყებათაშორისო საბჭოსთან არსებული ოჯახში ძალადობის მსხვერპლის სტატუსის განმსაზღვრელი ჯგუფის (მსხვერპლის იდენტიფიცირების ჯგუფის) მიერ მსხვერპლის იდენტიფიცირებისა და სტატუსის განსაზღვრის წესი განსაზღვრულია საქართველოს პრეზიდენტის 2009 წლის 5 ოქტომბრის N665 ბრძანებულებით „ოჯახში ძალადობის მსხვერპლთა იდენტიფიცირების წესის დამტკიცების შესახებ“.

თავი VI

ოჯახში ძალადობის მსხვერპლის სოციალური და

შრომითი გარანტიები, მოძალადეთა რეაბილიტაციის ღონისძიებები

მუხლი 17. ოჯახში ძალადობის მსხვერპლთა დროებითი

საცხოვრებელი (თავშესაფარი)

1. საქართველოს შრომის, ჯანმრთელობისა და სოციალური დაცვის სამინისტროს სისტემაში არსებული ოჯახში ძალადობის მსხვერპლთა თავშესაფარი უნდა აკმაყოფილებდეს მსხვერპლის საყოფაცხოვრებო პირობებს და უნდა უზრუნველყოფდეს მის პირველად და გადაუდებელ სამედიცინო და ფსიქოლოგიურ დახმარებას.

2. არასამეწარმეო იურიდიული პირის მიერ თავშესაფრის შექმნა დასაშვებია, თუ იგი აკმაყოფილებს საქართველოს შრომის, ჯანმრთელობისა და სოციალური დაცვის სამინისტროს მიერ ამ ტიპის დაწესებულებისათვის დადგენილ მინიმალურ სტანდარტებს.

3. თავშესაფრის საქმიანობა რეგულირდება წესდებით (დებულებით), რომელიც განსაზღვრავს თავშესაფარში მსხვერპლის მოთავსებისა და მისი რეაბილიტაციის წესს.

(3. თავშესაფრის საქმიანობა რეგულირდება წესდებით (შინაგანაწესით), რომელიც განსაზღვრავს თავშესაფარში მსხვერპლის მოთავსებისა და მისი რეაბილიტაციის წესს. (28.12.2009 N 2507 ამოქმედდეს 2010 წლის 1 აპრილიდან))

მუხლი 18. მსხვერპლის მოთავსება თავშესაფარში

1. ოჯახში ძალადობის ფაქტის არსებობისას ამ კანონის მე-11 მუხლით გათვალისწინებული პირის მიერ თავშესაფრის მოთხოვნის შემთხვევაში სამართალდამცავი ორგანოები უზრუნველყოფენ მსხვერპლის იქ გადაყვანას.

2. თავშესაფარში მსხვერპლის მოთავსება ხდება 2 თვემდე ვადით. საჭიროების შემთხვევაში ეს ვადა გაგრძელდება თავშესაფრის წესდებით (დებულებით) დადგენილი წესით, გარდა იმ შემთხვევისა, როცა მსხვერპლს არ სურს ზემოაღნიშნულ პერიოდზე მეტი ხნით იქ დარჩენა. თავშესაფარში მოთავსების ვადის ამოწურვის შემდეგ, მსხვერპლის მიმართ საფრთხის არსებობის შემთხვევაში, თავშესაფრის ადმინისტრაცია ვალდებულია აღნიშნულის თაობაზე აცნობოს სამართალდამცავ ორგანოებს შემდგომი რეაგირების უზრუნველსაყოფად.

3. ოჯახში ძალადობის მსხვერპლის თავშესაფარში მოთავსების შემთხვევაში მსხვერპლს უნარჩუნდება სამუშაო ადგილი იმავე თანამდებობაზე.

(2. თავშესაფარში მსხვერპლის მოთავსება ხდება 3 თვემდე ვადით. საჭიროების შემთხვევაში ეს ვადა გაგრძელდება თავშესაფრის წესდებით (შინაგანაწესით) დადგენილი წესით, გარდა იმ შემთხვევისა, როცა მსხვერპლს არ სურს ზემოაღნიშნულ პერიოდზე მეტი ხნით იქ დარჩენა. თავშესაფარში მოთავსების ვადის ამოწურვის შემდეგ, მსხვერპლის მიმართ საფრთხის არსებობის შემთხვევაში, თავშესაფრის ადმინისტრაცია ვალდებულია აღნიშნულის თაობაზე აცნობოს სამართალდამცავ ორგანოებს შემდგომი რეაგირების უზრუნველსაყოფად. (28.12.2009 N 2507 ამოქმედდეს 2010 წლის 1 აპრილიდან)

3. მსხვერპლის თავშესაფარში ან კრიზისულ ცენტრში მოთავსების შემთხვევაში მას უნარჩუნდება სამუშაო ადგილი იმავე თანამდებობაზე. (28.12.2009 N 2507 ამოქმედდეს 2010 წლის 1 აპრილიდან))

მუხლი 181. კრიზისული ცენტრი (28.12.2009 N 2507 ამოქმედდეს 2010 წლის 1 აპრილიდან)

1. კრიზისული ცენტრი წარმოადგენს ოჯახში ძალადობის სავარაუდო მსხვერპლთა და მსხვერპლთა დროებითი განთავსების ადგილს და ემსახურება ფსიქოლოგიურ-სოციალურ რეაბილიტაციას, პირველად და გადაუდებელ სამედიცინო მომსახურებასა და სამართლებრივ დახმარებას.

2. კრიზისული ცენტრი იქმნება საქართველოს შრომის, ჯანმრთელობისა და სოციალური დაცვის სამინისტროს სისტემაში ან/და არასამეწარმეო იურიდიული პირის ბაზაზე. არასამეწარმეო იურიდიული პირის მიერ შექმნილი კრიზისული ცენტრი უნდა აკმაყოფილებდეს საქართველოს შრომის, ჯანმრთელობისა და სოციალური დაცვის სამინისტროს მიერ ამ ტიპის დაწესებულებისათვის დადგენილ მინიმალურ სტანდარტებს.

მუხლი 19. ინფორმაცია ოჯახში ძალადობის მსხვერპლის შესახებ

მსხვერპლის ვინაობის, მისი ჯანმრთელობისა და ფსიქოლოგიური მდგომარეობის შესახებ მიღებული ინფორმაცია კონფიდენციალურია და მისი გამჟღავნება შესაძლებელია მხოლოდ კანონით დადგენილი წესით.

მუხლი 20. მოძალადეთა სარეაბილიტაციო ცენტრები

მოძალადეთა დროებითი განთავსების ან/და მათი რეაბილიტაციის უზრუნველსაყოფად, კანონმდებლობით დადგენილი წესით, საქართველოს შრომის, ჯანმრთელობისა და სოციალური დაცვის სამინისტროს სისტემაში, ასევე არასამეწარმეო იურიდიული პირის მიერ იქმნება მოძალადეთა სარეაბილიტაციო ცენტრები. მოძალადეთა სარეაბილიტაციო ცენტრები უნდა აკმაყოფილებდეს სამინისტროს მიერ ამ ტიპის დაწესებულებისათვის დადგენილ მინიმალურ სტანდარტებს და უზრუნველყოფდეს მოძალადის დროებით განთავსებას, მის ფსიქოლოგიურ დახმარებასა და მკურნალობას.

(მუხლი 20. მოძალადეთა სარეაბილიტაციო ღონისძიებები (28.12.2009 N 2507 ამოქმედდეს 2015 წლის 1 ივლისიდან.)

მოძალადეთა სარეაბილიტაციო ღონისძიებები გულისხმობს იმ ღონისძიებებს, რომლებიც მიმართულია მოძალადის ფსიქოლოგიურ-სოციალური დახმარებისა და გაჯანსაღებისაკენ, ცალკეული მავნე ჩვევებისაგან (ალკოჰოლიზმი, ნარკომანია ან ისეთი ფსიქიკური დაავადება, რომელიც არ გამორიცხავს შერაცხადობას) პირის განკურნებისა და რეაბილიტაციისაკენ და დაკავშირებულია ძალადობის შემდგომი გამოვლინების თავიდან აცილებასა და მსხვერპლის შემდგომი უსაფრთხოების უზრუნველყოფასთან. მოძალადეთა სარეაბილიტაციო ღონისძიებები და მათი განხორციელების წესი და ფორმები განისაზღვრება საქართველოს მთავრობის დადგენილებით.)

თავი VII

გარდამავალი დებულებანი

მუხლი 21. კანონის ამოქმედებასთან დაკავშირებით

განსახორციელებელი ღონისძიებები

1. საქართველოს შრომის, ჯანმრთელობისა და სოციალური დაცვის სამინისტრომ ამ კანონის VI თავის ამოქმედებამდე განსაზღვროს ოჯახში ძალადობის მსხვერპლთა დროებითი საცხოვრებლისა (თავშესაფრისა) და მოძალადეთა სარეაბილიტაციო ცენტრების მოწყობისათვის აუცილებელი მინიმალური სტანდარტები და უზრუნველყოს მათი შექმნა.

2. საქართველოს შრომის, ჯანმრთელობისა და სოციალური დაცვის სამინისტრომ 2007 წლის 1 ივლისიდან განსაზღვროს სოციალური მომსახურების განხორციელების მექანიზმები და უზრუნველყოს შესაბამისი სოციალური მუშაკების მომზადება.

(2. საქართველოს შრომის, ჯანმრთელობისა და სოციალური დაცვის სამინისტრომ 2015 წლის 1 ივლისამდე განსაზღვროს ოჯახში ძალადობის საკითხებთან დაკავშირებით სოციალური მომსახურების განხორციელების მექანიზმები და უზრუნველყოს შესაბამისი სოციალური მუშაკების მომზადება (სერტიფიცირება).(28.12.2009 N 2507 ამოქმედდეს 2010 წლის 1 აპრილიდან) )

3. საქართველოს შინაგან საქმეთა სამინისტრომ ამ კანონის გამოქვეყნებიდან 1 თვის ვადაში უზრუნველყოს ოჯახში ძალადობის ფაქტზე შემაკავებელი ორდერის ფორმის შემუშავება და დამტკიცება.

4. ეთხოვოს საქართველოს მთავრობას, ამ კანონის გამოქვეყნებიდან 4 თვის ვადაში დაამტკიცოს სპეციალური გეგმა, რომლითაც განისაზღვრება ოჯახში ძალადობის აღკვეთისა და ოჯახში ძალადობის მსხვერპლთა დაცვისა და დახმარების კონკრეტული ღონისძიებები.

(4. საქართველოს მთავრობამ 2015 წლის 1 ივლისამდე უზრუნველყოს მოძალადეთა სარეაბილიტაციო ღონისძიებების განსაზღვრა. (28.12.2009 N 2507 ამოქმედდეს 2010 წლის 1 აპრილიდან) )

5. საქართველოს მთავრობამ უზრუნველყოს ოჯახში ძალადობის თაობაზე არსებული ინფორმაციის ურთიერთგაცვლისათვის უწყებებს შორის თანამშრომლობის მექანიზმების შემუშავება. (28.12.2009 N 2507 ამოქმედდეს 2010 წლის 1 აპრილიდან)

6. საქართველოს შინაგან საქმეთა სამინისტრომ უზრუნველყოს მოძალადეთა და გაცემული დამცავი და შემაკავებელი ორდერების თაობაზე მონაცემთა ბაზის ფორმირება, აღნიშნული ინფორმაციის დაინტერესებულ სახელმწიფო ორგანოებთან დროული გაცვლა და მისი ხელმისაწვდომობა. (28.12.2009 N 2507 ამოქმედდეს 2010 წლის 1 აპრილიდან)

7. საქართველოს შრომის, ჯანმრთელობისა და სოციალური დაცვის სამინისტრომ 2010 წლის 1 ივლისამდე განსაზღვროს კრიზისული ცენტრის მოწყობისა და ფუნქციონირებისათვის აუცილებელი მინიმალური სტანდარტები. (28.12.2009 N 2507 ამოქმედდეს 2010 წლის 1 აპრილიდან)

თავი VIII

დასკვნითი დებულებანი

მუხლი 22. კანონის ამოქმედება

1. ეს კანონი, გარდა მე-8 მუხლისა და VI თავისა, ამოქმედდეს გამოქვეყნებისთანავე.

2. ამ კანონის მე-8 მუხლი და VI თავი ამოქმედდეს 2008 წლის 1 იანვრიდან.

3. ამ კანონის მე-8 და მე-20 მუხლების მოქმედება შეჩერდეს 2015 წლის 1 ივლისამდე. (28.12.2009 N 2507 ამოქმედდეს 2010 წლის 1 აპრილიდან)

საქართველოს რეგიონებს შორის ოჯახში ძალადობის ყველაზე მეტი შემთხვევა კახეთშია

სექსუალური ძალადობა, ოჯახში ძალადობა და ტრეფიკინგი – ამ სახით ირღვევა ყველაზე ხშირად კახეთში ქალთა უფლებები. პროცენტულად ყველაზე მაღალი მაჩვენებელი კი მაინც ოჯახში ძალადობის შემთხვევებზე მოდის – ასეთი ინფორმაცია აქვთ ძალადობისგან დაცვის ეროვნული ქსლის კახეთის რეგიონალურ კომიტეტში. კომიტეტის თავმჯდომარის ჯილდა ნიბლაძის თქმით, კახეთში მცხოვრები გამოკითხული ქალების 92% ამბობს, რომ ერთხელ მაინც გამხდარა ოჯახში ძალადობის მსხვერპლი.

ძალადობისაგან დაცვის ეროვნული ქსლის კახეთის რეგიონალური კომიტეტის თავმჯდომარე ჯილდა ნიბლაძე ოჯახში ძალადობის სხვადასხვა შემთხვევებზე საუბრობს:
სამწუხაროდ, ყოფითი პირობებიდან გამომდინარე,ისინი ყველაზე ხშირად ეკონომიკურ ძალადობას განიცდიან …
მარეხ მგალობლიშვილი

’’იყო შემთხვევა, როცა ოჯახში მომხდარი უსიამოვნების გამო, ბავშვი წაართვა მამამ დედას. ასეთ დროს, რა თქმა უნდა, ქალთა უფლებები ირღვევა. მოხდა ისეც , რომ ეჭვიანობის ნიადაგზე ქმარმა ცოლს დასაქმების უფლება არ მისცა, რადგან ეს ქალი ლამაზი იყო. იყო შემთხვევა, როცა ოჯახში კონფლიქტის ნიადაგზე, ქმარმა ცოლი ეზოში ხეზე მიაბა და ქამრით სცემა. ’’

ოჯახში ძალადობის გამომწვევ რამდენიმე მიზეზზე ამახვილებს ყურადღებას მარეხ მგალობლიშვილი, „საქართველოს ახალგაზრდა იურისტთა ასოციაციის“ თელავის ოფისის ხელმძღვანელი. ორგანიზაციას ქალები ოჯახში ძალადობის შემთხვევაში სამართლებრივი დაცვის თხოვნით მიმართავენ.

’’სამწუხაროდ, ყოფითი პირობებიდან გამომდინარე,ისინი ყველაზე ხშირად ეკონომიკურ ძალადობას განიცდიან. მათ არ აქვთ ელემენტარულად სადმე წასასვლელი, რომ დროებით მაინც აღკვეთონ ეს ძალადობა და შემდგომ იფიქრონ თავიანთ მომავალზე. ამიტომაც არის ხშირად, რომ მსხვერპლ ქალებს ეშინიათ ამ პრობლემებზე საუბრის. გარდა ამისა, მათ მოძალადეები, როგორც ჩანს, უკრძალავენ ამაზე საუბარს. ყველაზე მთავარია, რომ ქალები ეკონომიკურ დამოკიდებულებაში არიან მოძალადეებთან. ’’

„საქართველოს ახალგაზრდა იურისტთა ასოციაციის“ თელავის ოფისში აცხადებენ, რომ ორგანიზაცია ძირითადად განქორწინების, ქონების გაყოფისა და ბავშვის საკითხის გადაწყვეტის პროცესში ერთვება. საიას თელავის ოფისის ხელმძღვანელის, მარეხ მგალობლიშვილის თქმით, ორგანიზაციას დახმარების თხოვნით დღეში საშუალოდ 4 -5 დაზარალებული ქალბატონი მიმართავს.

სამართლებრივი კონსულტაციების გარდა, დაზარალებულები ქალთა უფლებეზე მომუშავე არასამთავრობო ორგანიზაციებში ფსიქო-სამედიცინო დახმარებასაც იღებენ.

როგორ აისახება ბავშვზე ძალადობა და რა იგულისხმება არასასურველ ქმედებად

ბავშვებთან სასტიკ მოპყრობას და მათი ინტერესების ბოროტად გამოყენებას შეიძლება სხვადასხვა ფორმა ჰქონდეს, მაგრამ შედეგი ყოველთვის ერთნაირია: მსგავს დამოკიდებულებას მოაქვს ზიანი ბავშვის ჯანმრთელობისთვის, განვითარებისა და სოციალიზაციისთვის, ცალკეულ შემთხვევაში მის სიცოცხლესაც კი ექმნება საფრთხე.

ფიზიკური ძალადობა გულისხმობს მშობლებისა და სხვა მზრუნველი პირების მიერ ბავშვისადმი ფიზიკური ტრავმის – სხეულის რაიმე დაზიანების მიყენებას, რაც იწვევს ბავშვის ჯანმრთელობის შესუსტებას და მისი განვითარების შეფერხებას. ფიზიკური ძალადობა ასევე გულისხმობს ბავშვისთვის ნარკოტიკების, ალკოჰოლის და სხვადასხვა პრეპარატების მიცემას. ზოგიერთ ოჯახში, ბავშვის აღზრდის ყველაზე მიუღებელ მეთოდს მიმართავენ – ეს არის ფიზიკური დასჯის სხვადასხვა ფორმა. უნდა აღინიშნოს, რომ ფიზიკურ ტრავმას ყოველთვის თან ახლავს სიტყვიერი შეურაცხყოფა და ფსიქიკური ტრავმაც.

ფსიქიკური (ემოციური) ძალადობა არის ბავშვის მუდმივი ან პერიოდული სიტყვიერი შეურაცხყოფა, მუქარა მშობელთა, მეურვეთა ან მასწავლებელთა მხრიდან, მისი პიროვნული ღირსების დამცირება, დადანაშაულება იმაში, რაც არ ჩაუდენია. ემოციური ძალადობაა ასევე ბავშვის მუდმივი მოტყუება, რის შედეგადაც ის კარგავს უფროსისადმი ნდობას; ბავშვისადმი ისეთი მოთხოვნების წაყენება, რომელთა შესრულებაც არ შეესაბამება მის ასაკობრივ შესაძლებლობებს.

ოჯახური ძალადობის კიდევ ერთი ფორმაა ბავშვის ინტერესების და მოთხოვნილებების უგულებელყოფა. ასეთ შემთხვევებში მშობლები ვერ ან არ უზრუნველყოფენ ბავშვს საჭირო საკვებით, საცხოვრებლით, განათლებით, სამედიცინო დახმარებით. მსგავსი დამოკიდებულების ტიპური მაგალითია ბავშვების უყურადღებოდ დატოვება, რასაც ხშირად მივყავართ უბედურ შემთხვევებამდე, მოწამვლამდე და ბავშვის სიცოცხლისათვის საშიშ სხვა უარყოფით შედეგებამდე.

ბავშვთან სასტიკი მოპყრობის ერთ-ერთი გამოვლინებაა ისეთი მდგომარეობა, როდესაც დედას არ აქვს ბავშვისადმი სიყვარული, როდესაც ბავშვი ჯერ კიდევ დედის საშვილოსნოშია, ანუ როდესაც ადგილი აქვს არასასურველ ორსულობას. ბავშვს მართალია, ჯერ თავი არ გამოუვლენია, მაგრამ ის უკვე არ უყვართ, მასზე არ ფიქრობენ და არ ზრუნავენ. დაბადებამდე ემოციურად უარყოფილი ბავშვები, ხშირად დროზე ადრე იბადებიან, სხეულის ნაკლები მასით გამოირჩევიან, სიცოცხლის პირველ თვეებში უფრო ხშირად ავადმყოფობენ და ძნელად ვითარდებიან.

ბავშვებთან სასტიკი მოპყრობის ნებისმიერ ტიპს მივყავართ სრულიად განსხვავებულ შედეგებამდე, მაგრამ მათ აერთიანებთ ერთი – ბავშვის ჯანმრთელობის გაუარესება და მისი სიცოცხლის საფრთხეში ჩაგდება. ჯანმრთელობის თვალსაზრისით, არასწორი დამოკიდებულების უარყოფით შედეგებს ეკუთვნის: რომელიმე ორგანოს ფუნქციის დაკარგვა ან გაუარესება, რაიმე დაავადების განვითარება, ფიზიკური ან ფსიქიკური განვითარების შეფერხება. ბავშვებზე ფიზიკური ძალადობის 100 შემთხვევიდან დაახლოებით, 1-2 სრულდება ძალადობის მსხვერპლის სიკვდილით. ფიზიკური ძალადობის ვიზუალურ შედეგებს მიეკუთვნება სხეულის ჩალურჯებული მონაკვეთები, ტრავმები, მოტეხილობები, შინაგანი ორგანოების – ღვიძლის, ელენთის, თირკმელების და სხვათა დაზიანება. ამ დაზიანებების სამკურნალოდ დროა საჭირო, მაგრამ უფრო ბევრი დრო და ძალისხმევა სჭირდება დაზარალებული ბავშვების ფსიქიკის მკურნალობას. განასხვავებენ ბავშვებთან სასტიკი მოპყრობის ადრეულ და შორეულ შედეგებს. ადრეულ შედეგებს მიეკუთვნება ფიზიკური ტრავმები, დაზიანებები, ღებინება, თავის ტკივილი, გონების დაკარგვა, სისხლდენა თვალებიდან, რაც დამახასიათებელია ტვინის შერყევისთვის პატარა ბავშვებში, რომელთაც მხრებით იჭერენ და ძლიერად ანჯღრევენ. ადრეულ გამოვლინებებს აგრეთვე მიეკუთვნება მწვავე ფსიქიკური დარღვევები ნებისმიერი აგრესიის საპასუხოდ. ასეთი რეაქციები შეიძლება გამოვლინდეს აგზნებით, სადმე გაქცევის სურვილით, დამალვით ან სრული გულგრილობით მის გარშემო მიმდინარე მოვლენების მიმართ. თუმცა ყველა შემთხვევაში ბავშვი შეპყრობილია შიშით, განგაშით და მძვინვარებით. უფროსი ასაკის ბავშვებს შეიძლება, განუვითარდეთ მძიმე დეპრესია საკუთარი არასრულფასოვნების შეგრძნებით.

ბავშვებთან სასტიკი მოპყრობის შორეულ გამოვლინებებს მიეკუთვნება ბავშვის ფიზიკური და ფსიქიკური განვითარების შეფერხება, სხვადასხვა სომატური დაავადების განვითარება, პიროვნული და ემოციური დარღვევები და სოციალური შედეგები. ბავშვები, რომლებიც ოჯახში განიცდიან ფიზიკურ ძალადობას ან აკლიათ ოჯახური სითბო ხშირად თავიანთ თანატოლებს ჩამორჩებიან ზრდაში, წონაში ან ორივეში ერთად. ასეთი ბავშვები გვიან იწყებენ სიარულს, ლაპარაკს, თანატოლებთან შედარებით უჭირთ მეცადინეობა. ასეთ ბავშვებს აღენიშნებათ მავნე ჩვევები – ფრჩხილების კვნეტა, თითების ლოკვა და ასე შემდეგ. მათ აქვთ შესიებული თვალის უპეები, ფერმკრთალი სახე, დაუდევრად არიან ჩაცმულები, აღენიშნებათ ჰიგიენის წესების დაუცველობის სხვადასხვა ნიშნები – პედიკულოზი, გამონაყარი, უსიამოვნო სუნი ტანსაცმლიდან და სხეულიდან. ძალადობის სხვადასხვა ტიპს ახასიათებს სხვადასხვა სომატური დაავადების განვითარება. მაგალითად, ფიზიკური ძალადობის დროს აღინიშნება სხეულის ნაწილებისა და შინაგანი ორგანოების სხვადასხვა ხარისხის დაზიანება. ძვლების მოტეხილობები. სექსუალური ძალადობის შემთხვევაში შეიძლება განვითარდეს სქესობრივი გზით გადამდები დაავადებები, შარდ-სასქესო გზების ქრონიკული ინფექციები. ძალადობის ტიპის მიუხედავად, ბავშვებს შეიძლება, განუვითარდეთ სხვადასხვა ფსიქოსომატური დაავადება: გასუქება ან პირიქით წონის მკვეთრი დაკლება, რაც გამოწვეულია მადის დაქვეითებით. ფსიქიკური ძალადობის დროს არაიშვიათად ვითარდება გამონაყარი კანზე, ალერგიული დაავადებები, კუჭის წყლული. ხშირად ბავშვებს უვითარდებათ ისეთი ნერვულ-ფსიქიკური დარღვევები, როგორიცაა „წიკები“, მეტყველების გაძნელება, შარდის და განავლის შეუკავებლობა.

პრაქტიკულად ყველა ბავშვს, რომლებსაც განუცდიათ სასტიკი მოპყრობის ესა თუ ის ტიპი და გადატანილი აქვთ ფსიქიკური ტრავმა, ამ ყველაფერს შესაბამისი ასახვა ექნება მომავალში მათ პიროვნულ და ემოციურ თავისებურებებზე. ასეთი ბავშვები ხშირად თვითონ გრძნობენ სიბრაზეს, რასაც გამოავლენენ მათზე უმცროს ბავშვებსა ან ცხოველებზე. ხშირად მათი მძვინვარების საბაბი უცნობია. ძალადობის ზოგიერთი მსხვერპლი კი პირიქით, ზედმეტად პასიურია და არ შეუძლია თავის დაცვა. ორივე შემთხვევაში ასეთ ბავშვს უჭირს თანატოლებთან კონტაქტი. ზოგჯერ მათი სურვილი მიიპყრონ ყურადღება გამოვლინდება გამომწვევი, ექსცენტრიკული მოქცევით. ბავშვები, რომლებმაც გადაიტანეს სექსუალური ძალადობა, ხასიათდებიან ასაკისთვის შეუფერებელი ცოდნით სექსუალურ ურთიერთობებზე, რაც გამოვლინდება მათ ქცევაში ან თამაშში სხვა ბავშვებთან და სათამაშოებთან. მეტ-ნაკლებად უნივერსალური რეაქცია ნებისმიერ ძალადობაზე დაბალი თვითშეფასებაა. ასეთ პიროვნებას აწუხებს დანაშაულის, სირცხვილის გრძნობა. აქედან გამომდინარე, ბავშვს უჭირს გარშემო მყოფებში პატივისცემის მოპოვება, წარმატების მიღწევა, უძნელდება თანატოლებთან ურთიერთობა. ასეთი ბავშვები ზრდასრულ ასაკში მიდრეკილნი არიან დეპრესიისკენ. შესაძლოა მოზარდებს ჰქონდეთ თვითმკვლელობის მცდელობები.

ძალადობის სოციალური შედეგებია ის ზიანი, რომელსაც იღებს როგორც ძალადობის მსხვერპლი, ასევე საზოგადოება. ბავშვებს, რომლებიც გაიზარდნენ სასტიკი მოპყრობის პირობებში, უჭირთ სოციალიზაცია. ისინი თავიანთი პრობლემის გადაწყვეტას ხშირად პოულობენ კრიმინალურ, ასოციალურ წრეში, ეჩვევიან ალკოჰოლს, ნარკოტიკებს, იწყებენ ქურდობას და თვითონვე ხდებიან დამნაშავენი. თითქმის ყველა შემთხვევაში ძნელდება ოჯახის შექმნა. ასეთ ადამიანებს არ შეუძლიათ ბავშვებს მისცენ საკმარისი სითბო, რადგან მათ თავად აქვთ მრავალი ემოციური პრობლემა. ბავშვებთან სასტიკი მოპყრობის შედეგად დიდი ზიანი ადგება საზოგადოებასაც. უპირველესად ეს არის, ადამიანის სიცოცხლის დაკარგვა მოზარდთა მკვლელობის ან თვითმკვლელობის გამო, საზოგადოების აქტიური წევრების ნაცვლად ის იღებს დაბალი განათლების და პროფესიონალური დონის, კრიმინალური ქცევის ადამიანებს. საზოგადოება კარგავს მშობლებს, რომელთაც შეეძლებათ ფსიქიკურად და ფიზიკურად ჯანმრთელი შვილის აღზრდა. ამასთან, ძალადობის მსხვერპლი ხშირად თვითონ ხდება მოძალადე.

ბავშვთა მიმართ ძალადობა

ძალადობას ყოველთვის თან ახლავს პირადი ღირსების შეურაცხყოფა. ის შეიძლება გამოვლინდეს მუქარით, დამცირებით, დაშინებით, პირადი საკუთრების ხელყოფით, საჯარო შეურაცხყოფით, ან სექსუალური ექსპლუატაციით. ჩვეულებრივი ყოფითი საწყენი რეპლიკები და კრიტიკული გამოხტომები სხვა არაფერია, თუ არა სიტყვიერი შეურაცხყოფა, რადგანაც ეს უცილობლად აისახება ვისიმე ემოციონალურ ან ფიზიკურ მდგომარეობაზე. ცუდი გუნება-განწყობილება ან დაგროვილი გაღიზიანება არავითარ შემთხვევაში არ ამართლებს მსგავს გამოვლინებებს.
ვინ შეიძლება იყოს მოძალადე
ბავშვები ძალადობას განიცდიან სხვადასხვა პიროვნებებისაგან, ხშირად მოძალადე მშობელია. მცდარია წარმოდგენა იმის შესახებ, თითქოს მოძალადე ადამიანები არანორმალურნი ან დანარჩენებისაგან განსხვავებულნი არიან. ხშირად გარემომცველებს არ სურთ იმის დაჯერება, რომ “გარეგნულად ასეთი წესიერი” ადამიანი შეიძლება სასტიკად ეპყრობოდეს ოჯახის წევრებს; მაგრამ ეს მართლაც ასეა – ხშირად მშობლები, რომლებიც რეგულარულად სცემენ თავიანთ შვილს, გარეშეებთან ურთიერთობაში სასიამოვნონი არიან და სხვათაგან არაფრით გამოირჩევიან. მათ ერთი სერიოზული პრობლემა აერთიანებთ – თავიანთი რისხვის კონტროლის უუნარობა. მათ შორის, ვინც სისტემატიურად სცემს შვილებს, ჩვეულებრივ, მაღალია ალკოჰოლიზმით დაავადებულთა და ნარკომანთა პროცენტი.
ვინ შეიძლება გახდეს ძალადობის მსხვერპლი
ძალადობის მსხვერპლი შეიძლება გახდეს ნებისმიერი ბავშვი, მაგრამ, არსებობს ბავშვების კატეგორია, რომლებიც სასტიკი მოპყრობის “რისკ-ჯგუფს” შეადგენენ. მრავალრიცხოვან გამოკვლევათა თანახმად, რისკის ჯგუფში შედიან ბავშვები, რომელთა დედებიც სისტემატიურად განიცდიან ძალადობას, შვილად აყვანილი, ბავშვთა სახლის აღსაზრდელები ან “არასასურველი ბავშვები”. ჰიპერაქტიური, აგრეთვე გონებრივად ან ფიზიკურად არასრულფასოვანი ბავშვები ასევე მიეკუთვნებიან ამ ჯგუფს, რადგან ხშირად აიძულებენ თავიანთ მშობლებს მათი აღზრდის სიძნელეებით გამოწვეული იმედგაცრუებები და სტრესები განიცადონ. გოგონები, რომლებიც უდედო ოჯახებში ცხოვრობენ ან დედა ქრონიკულად ავადმყოფი ან ინვალიდია, ოჯახში მყოფი მამაკაცების მხრიდან სექსუალური ძალადობის მსხვერპლნი შეიძლება გახდნენ. იგივე ეხება ოჯახს, სადაც გოგონა მამინაცვალთან ან დედის “მეგობართან” ერთად ცხოვრობს.
მსოფლიო ჯანდაცვის ორგანიზაციის კლასიფიკაციით, განასხვავებენ ბავშვთა მიმართ არაღირსეული ქცევის ორ ძირითად ფორმას _ ძალადობასა და უგულვებელყოფას. ძალადობის სახეებია:
1. ფიზიკური ძალადობა _ ფიზიკური ზემოქმედების შედეგად სხეულის სხვადასხვა სიმძიმის დაზიანება;
2. მენტალური ძალადობა _ არაფიზიკური, სიტყვიერი და ქცევითი შეურაცხყოფა, რომელიც ზიანს აყენებს ბავშვის ემოციურ და ფსიქოლოგიურ კეთილდღეობას;
3. სექსუალური ძალადობა _ გაუპატიურება, სისხლის აღრევა (ინცესტი, სექსუალური მეტყველებით თუ შენიშვნებით დევნა, ეროტიული ალერსი და სხვა.)
უგულებელყოფა _ მშობლის თუ მეურვის მხრიდან ბავშვის მიმართ მოვალეობების შეუსრულებლობა, რის გამოც ბავშვი არ არის უზურუნველყოფილი ნორმალური კვებით, საცხოვრებლით, სწავლის პირობებით ან სამედიცინო დახმარებით.
ფიზიკური ძალადობა
ფიზიკური ძალადობა გულისხმობს დარტყმას, ხელის კვრას, სხეულის დაზიანებას ან ტრავმის მიყენების მცდელობას. ნებისმიერი სილის გაწვნა, წამოთაქება, ან სხვა ფიზიკური ზემოქმედება, თუნდაც აღმზრდელობითი მიზნით, წარმოადგენს ფიზიკურ ძალადობას, მით უმეტეს, თუ მიღებული ტრამვა მყარ კვალს ტოვებს ან მკურნალობას საჭიროებს. გარდა ამისა, ფიზიკურ ძალადობად ითვლება თავდასხმა ცივი ან ცეცხლსასროლი იარაღით და ჯანმრთელობითვის, სიცოცხლისთვის სახიფათო ნებისმიერი სხვა საგნის (მძიმე, გახურებული, მჩხვლეტავი, მჭრელი და სხვა) გამოყენებით.
ბავშვთა ქცევის ნიშნები, რომელთაც შეუძლიათ მიუთითონ
მათზე განხორციელებულ ფიზიკურ ზემოქმედებაზე
ტრამვის წარმოშობის ახსნაზე უარის თქმა;
სახლში დაბრუნების შიში;
აგრესიულობა სხვებთან მიმართებაში;
ძლიერი შიში ან მოუსვენრობა უფროსების ან გარკვეულ პიროვნების მიმართ;
პირადი ჰიგიენის დაბალი დონე;
დაღლილობის მუდმივი შეგრძნება;
გაქცევები სახლიდან, მოუსვენარი ძილი და ა.შ.
სისტემატიური გაცდენები სკოლაში;
თვითშეფასების დაბალი დონე.
მენტალური ძალადობა
მენტალური ძალადობა გულისხმობს ისეთ ქცევებს, რომელთა მიზანია აკონტროლოს, მართოს ბავშვის მოქმედებები და ემოციები მისი დამორჩილების მიზნით. აქ იგულისხმება დამამცირებელი მეტსახელით მიმართვა, მუქარა, ბავშვის შეკითხვის უპასუხოდ დატოვება, სამომავლო ქცევის უარყოფითი პროგნოზი, ისეთი საქციელის დაბრალება, რომელიც მას არ ჩაუდენია და სხვა.
ბავშვზე მენტალური ძალადობის ერთერთ ფორმას წარმოადგენს მოზრდილთა ჩხუბი ბავშვის თანდასწრებით
ბავშვთა მიმართ მენტალური ძალადობის ნიშნები:
1. ნევროზული ქცევები;
2. ყურადღების კონცენტრაციის მნიშვნელოვანი დაქვეითება;
3. იძულებით საკვების მიღება;
4. თვითდაზიანება;
5. უკიდურესი პასიურობა ან აგრესია;
6. ემოციური და სოციალური მოუმწიფებლობა;
7. თვითშეფასების დაბალი დონე;
8. გარემოსგან იზოლაცია;
9. ინტერესების დაქვეითება;
10. ალკოჰოლიზმი, ნარკომანია, ტოქსიკომანია.
სექსუალური ძალადობა
სექსუალური ძალადობა _ გულისხმობს ეროტიული ელფერის ალერსს, სექსუალური მეტყველებით თუ შენიშვნებით დევნას, პორნოგრაფიული სურათების და ფილმების ჩვენებას, ბავშვისთვის პორნოგრაფიული სურათების გადაღებას, გაუპატიურებას, სისხლის აღრევას (ინცესტი) და სხვა.
უნდა აღინიშნოს, რომ ბავშვების მიმართ სექსუალური ძალადობა რიგი თავისებურებებით ხასიათდება. მოძალადე, რომელიც შეიძლება იყოს ნათესავი, ოჯახის მეგობარი ან გარეშე ადამიანი, როგორც წესი, ბავშვს სექსუალურ ქმედებებში თანამონაწილეობისაკენ უბიძგებს საჩუქრების დახმარებით, განსაკუთრებით ალერსიანი და ყურადღებიანია ქცევით. შემდეგ ის მოითხოვს, რომ ბავშვმა მომხდარი საიდუმლოდ შეინახოს და ამ მიზნით აშინებს მას. მკაცრი სასჯელის შიშით ბავშვები იძულებულნი არიან დადუმდნენ. არის სხვა მიზეზებიც, რაც სიმართლის დამალვას აიძულებთ მათ; მაგალითად, სირცხვილი, შიში, რომ არ დაუჯერებენ ან შედეგად ბავშვთა სახლში გადაიყვანენ. ზოგჯერ ბავშვები თვითონაც იღებენ სიამოვნებას სექსით, Mმათ აგრეთვე შეიძლება მოსწონდეთ, რომ უფროსების ყურადღება და ინტერესი მათზეა გამახვილებული. ბავშვთა ნაწილისთვის კი სექსი შეიძლება მთელი ცხოვრების მანძილზე აღიქმებოდეს, როგორც საზიზღრობა, მტკივნეული და ჯანმრთელობისთვის სახიფათო რამ.
სექსუალური ძალადობის ფიზიკური ნიშნები
1. საშოს და ანალური ხვრელის ტრამვები;
2. ჰიპერსექსუალურობა ბავშვის ქმედებაში;
3. პერიოდული ტკივილები მუცლის არეში;
4. გაძლიერებული მასტურბაცია;
5. უძილობა, ღამის კოშმარები, სიბნელის შიში;
6. სისხლჩაქცევები, ნაკაწრები, კბენის ნაკვალევი დუნდულოებზე და გენიტალიის მიდამოებში;
7. ქავილი, ტკივილი, გამონადენი ან სისხლდენა სწორი ნაწლავიდან, საშოდან ან ასოდან;
8. ტკივილები შარდის გამოყოფის დროს ან შარდ-სასქესო სისტემის პერიოდული ინფექციები;
9. ქვედა საცვალის დასვრა;
10. სასქესო ორგანოების არეში უჩვეულო სუნი;
11. მოუსვენრობა ან დეპრესია;
12. კვების დარღვევა – სრული უმადობა ნერვულ ნიადაგზე ან გაძლიერებული მადა;
13. მოუხერხებელი, გაძნელებული სიარული და ჯდომის გაძნელება;
14. ორსულობა;
15. სქესობრივი გზით გადამდები დაავადებები;
16. ბავშვები, რომლებსაც ასწავლიან, მაგრამ აგრძელებენ შარდვას ლოგინში, დადიან მოუწესრიგებლები და დასვრილები;
17. თვითმკვლელობის და თვითგანდიდების მცდელობა.
ქცევის ნიშნები, რომლებიც მიუთითებენ
შესაძლო სექსუალურ ძალადობაზე
უფროსების მიმართ უნდობლობა, ფამილარული დამოკიდებულება მათ მიმართ;
შიში გარკვეული პიროვნების მიმართ;
სოციალური იზოლაცია და ჩაკეტილობა;
ძილის დარღვევა ( ღამის კოშმარები, უსაფუძვლო შიში, ენურეზი და მარტო დარჩენის შიში ძილის დროს)
სახლიდან გაქცევები;
არ სურს ან უარს აცხადებს გამოიცვალოს ტანსაცმელი, შრომითი საქმიანობის დროს;
თვითშეფასების დაბალი დონე;
ნარკოტიკების და ტოქსიური ნივთიერებების მიღება, ალკოჰოლიზმი;
ასაკისადმი შეუფერებელი სექსუალური ცოდნის გამოვლინება;
განსაკუთრებული ინტერესი უფროსების, ბავშვების ან ცხოველების სასქესო ორგანოებისადმი;
სააბაზანოს, შხაპის, დაკეტილი კარების შიში;
სამედიცინო შემოწმების შიში;
სექსისადმი გაძლიერებული ლტოლვა;
იძულებითი მასტურბაცია;
სექსუალურ ურთიერთობებში გაურკვევლობა.
ბავშვთა უგულვებელყოფა
ბავშვთა უგულვებელყოფას ადგილი აქვს მაშინ, როდესაც ბავშვი მშობლისა თუ მეურვის მხრიდან ქრონიკულად განიცდის საკვების, ტანსაცმლის, მოვლის, ყურადღების, სამედიცინო მეთვალყურეობის უკმარისობას, რაც საფრთხეს უქმნის ბავშვის ჯანმრთელობას და სიცოცხლეს.
სერიოზულ უგულებელყოფას წარმოადგენს ბავშვის შრომითი ექსპლუატაცია ან კანონით აკრძალული საქმიანობების იძულება, სექსუალური ექსპლუატაციის ჩათლით.
ბავშვთა უგულვებელყოფის ნიშნები:
1. ჰიგიენური ნორმების დაუცველობა;
2. ფიზიკურ და გონებრივ განვითარებაში ჩამორჩენა;
3. ასაკისა და სეზონისათვის შეუფერებელი ტანსაცმელი;
4. ქრონიკული დაავადებები;
5. ხარბი ჭამა;
6. ნევროზული ქცევები;
7. თამაშების არცოდნა;
8. თვითდაზიანება;
9. უკიდურესი პასიურობა ან აგრესია;
10. ემოციური და სოციალური მოუმწიფებლობა;
11. თვითშეფასების დაბალი დონე.
ძალადობის ხელშემწყობი ფაქტორები
სისასტიკე და ძალადობა ადამიანთა საზოგადოებაში უძველესი დროიდან არსებობდა. ისტორიამ მრავალი მაგალითი იცის იმისა, როცა ბავშვების მიმართ არაადამიანური მოპყრობა სახელმწიფო დონეზე იყო დაკანონებული. რომის იმპერიის ძლიერების ხანაში მამას უფლება ჰქონდა გაეგდო საკუთარი შვილი სახლიდან, გაეყიდა მონად, შეეწირა მსხვერპლად და მოეკლა კიდეც. მიტოვებულ ბავშვებს მონებად იყენებდნენ, აიძულებდნენ პროსტიტუციასა და მათხოვრობას. ჯერ კიდევ გასულ საუკუნეში ფაბრიკებში იყენებდნენ ღარიბი ობოლი ბავშვების თითქმის უფასო შრომას, რომლებიც დაზგებთან ყოველდღიურად 16 საათს ატარებდენ, ხოლო რომ არ გაქცეულიყვნენ, კედელზე ჯაჭვით აბამდნენ.
რატომ არის, რომ ბავშვთა მიმართ ძალადობა დღესაც გრძელდება? ამას უამრავი ხელშემწყობი ფაქტორი განაპირობებს:
ძალადობა, ისევე როგორც დიდი ხნის წინ, დღესაც ხელსაყრელია მოძალადისათვის. ამიტომ საზოგადოება სხვადასხვა გარემოებებში იყენებს ძალადობის გარკვეულ ფორმებს. ადამიანთა უმრავლესობა ომს “აუცილებელ ბოროტებად” მიიჩნევს, ბოროტმოქმედნი ძალადობას იყენებენ სხვისი საკუთრების მისათვისებლად ან კრიმინალურ სამყაროში ძალაუფლების მოსაპოვებლად; ოჯახებსა და სკოლებში მიუღებლად არ ითვლება შოლტის მეშვეობით ბავშვის დამორჩილება; ბავშვები ძალას იყენებენ, რათა წაართვან ერთმანეთს სათამაშო, უპასუხონ გამნაწყენებელს და ა.შ.
ბოროტება და სისატიკე მასობრივ კულტურაში (კინო, ტელევიზია) ჩვეულებრივი მოვლენა გახდა, რაც ფსიქოლოგთა აზრით, აქვეითებს ეთიკურ ბარიერებს, სასურველის ძალით მოპოვებისაკენ უბიძგებს ადამიანს.
ბავშვები არ არიან გაცნობიერებული ბავშვთა მიმართ ძალადობისა და უგულვებელყოფის საკითხებში. შედეგად, მათ არ შეუძლიათ საკუთარი თავის დაცვა. ამას გარდა, არც მშობლებსა და ნათესავებს შეუძლიათ ბავშვების დაცვა და თანატოლებს შორის ძალადობის შედეგად წარმოქმნილი პრობლემების გადაჭრა. უფრო მეტიც, ბავშვები მალავენ ძალადობის ფაქტებს.
მშობლები არ არიან ინფორმირებული ბავშვთა მიმართ ძალადობის საკითხების შესახებ (მათ არ იციან ძალადობის ამოცნობა, ვის უნდა მიმართონ ბავშვზე ძალადობის შემთხვევაში და როგორი რეაგირება მოახდინონ.) ზოგადად, მშობლებს ესმით, რომ ფიზიკური დასჯა მიუღებელია, მაგრამ ფიზიკური დასჯის შედარებით მსუბუქ ფორმებს მაინც იყენებენ. ბავშვზე ემოციური ძალადობის ფაქტები საერთოდ იგნორირებულია. სექსუალური ძალადობისა და ინცესტის თემები ტაბუირებულია.
ბავშვებთან მომუშავე სპეციალისტები ხშირად ვერ იცავენ ბავშვებს ძალადობისაგან. ამის მიზეზი ისაა, რომ მათ არა აქვთ შესაბამისი ინფორმაცია ან ცოდნა ძალადობასთან დაკავშირებულ საკითხებზე. არაოფიციალურად, სამედიცინო პერსონალი (პედიატრები, ექთნები) არ მიიჩნევენ მნიშვნელოვნად ბავშვთა მიმართ ძალადობისა და უგულვებელყოფის საკითხებს და ამას თავიანთი მუშაობის სფეროდ არ თვლიან. მასწავლებლები დაინტერესებული არიან, მაგრამ არ აქვთ შესაბამისი ცოდნა და არ ფლობენ ამასთან დაკავშირებულ უნარებს. მასმედიის წარმომადგენლები არ აქცევენ სათანადო ყურადღებას ბავშვთა მდგომარეობას. ფაქტიურად ისინი ინტერესდებიან მხოლოდ მაშინ, როდესაც ბავშვთა დაცვასთან დაკავშირებული დღესასწაულები იმართება. საყურადღებოა, რომ ჟურნალისტებმა არ იციან, როგორ იკვლიონ ბავშვების პრობლემები, რაც ჩანს შოკისმომგვრელ საინფორმაციო გადაცემებში, სადაც ბავშვთა ინტერესები საერთოდ არაა გათვალისწინებული.
სახელმწიფო დაფინანსება დაბალი და არასტაბილურია, რაც ამძიმებს მდგომარეობას ბავშვთა დაწესებულელებში.
პრობლემას წარმოადგენს საქართველოში ბავშვთა დაცვის სამსახურების არასრულყოფილება. როგორც ცნობილია, ბავშვთა მიმართ ძალადობისა და უგულვებელყოფის პრევენციის, მკურნალობის და რეაბილიტაციის პროცესში მნიშვნელოვან როლს ასრულებს სახელმწიფო სოციალური დაცვის სამსახური და სხვადასხვა დაცვის სამსახურთა ინტეგრირებული ქსელი, რომელიც ჯერ კიდევ ჩამოყალიბების პროცესშია.
ძალადობის ხელშემწყობის ფაქტორია საზოგადოების დამოკიდებულება პრობლემისადმი. გაუთავებელი პოლიტიკური და ეკონომიკური კრიზისის ფონზე საზოგადოება ინდიფერენტულია ბავშვთა მიმართ ძალადობისა და უგულვებელყოფის პრობლემების მიმართ. სექსუალური ძალადობისა და ინცესტის თემები აკრძალულად ითვლება. სიტუაცია იმითაც რთულდება, რომ საქართველოში საზოგადოება “ბავშვის კულტის” შესახებ არსებული მითის დამცველად გვევლინება. გავრცელებული ანდაზები და გამოთქმები, როგორიცაა “შვილი გაზარდე მტრად, მოყვარედ გამოგადგება”, “მტკიცე ხელი” და სხვა, ნერგავს და “ამართლებს” ძალადობას.
ძალადობის გამომწვევი მიზეზები
ძალადობის გამომწვევი ერთი კონკრეტული მიზეზის დასახელება არ იქნება სწორი. ბავშვთა მიმართ ძალადობის გამომწვევი მიზეზები შეიძლება განპირობებული იყოს პიროვნული, სოციალური და კულტურული ფაქტორების ერთობლიობით. ამ თვალსაზრისით გამოიყოფა ოთხი ძირითადი კატეგორია:
1. ძალადობრივი ქცევის გადაცემა თაობიდან თაობაზე;
2. სოციალური მდგომარეობით გამოწვეული სტრესი;
3. სოციალური იზოლაცია;
4. ოჯახის სტრუქტურა.
ბავშვთა მიმართ ძალადობის რისკი განსაკუთრებით მაღალია შემდეგი მიზეზების არსებობისას:
დაბალი კულტურა და განათლება;( მაგ. არასაკმარისი ცოდნა ბავშვის განვიტარებისა და მოვლის შესახებ, მშობლის სურვილი, რომ მისი შვილი იყოს განსაკუთრებული და ა.შ.);
მშობელთა მენტალური პრობლემები (მაგ. შიში, შფოთვა, აგრესიულობა და სხვა);
ალკოჰოლიზმი და ნარკომანია;
დაბალი ეკონომიური შემოსავალი, სიღარიბე;
მშობელთა ფსიქიკური დაავადებები;
ხშირი ოჯახური კონფლიქტები;
მშობელთა ასოციალურობა;
მშობლები, რომლებიც ბავშვობაში თვითონ იყვნენ ძალადობის მსხვერპლი;
არასრული ოჯახები;
ჩაკეტილი ცხოვრების წესი
ბავშვთა მიმართ ძალადობის შედეგები
ბავშვთა მიმართ ძალადობასა და უგულვებელყოფას აქვთ როგორც მოკლევადიანი, ასევე გრძელვადიანი შედეგები.
პირველ რიგში, ძალადობა და უგულვებელყოფა მთლიანად ამახინჯებს ბავშვის ცხოვრებას, მის პიროვნებას:
1. უარესდება ბავშვის ჯანმრთელობა (ფიზიკური ჯანმრთელობა- შეიძლება ჩამოყალიბდეს ისეთი დაავადებები, როგორიცაა ენურეზი, ბრონქიალური ასთმა, კუჭ-ნაწლავის პათოლოგიები, გულ-სისხლ-ძარღვთა დაავადებები და სხვა; მენტალური ჯანმრთელობა – შესაძლოა გაჩნდეს ფსიქიკური პრობლემები, როგორიცაა შფოთვა, დეპრესიული მდგომარეობები, შიშები, ქცევითი დარღვევები, სტრესული აშლილობანი და სხვა. აღსანიშნავია, რომ მენტალური ჯანმრთელობის დარღვევები შეიძლება დამანგრეველი იყოს, ხელი შეუწყოს სუიციდის, მკვლელობების ან ცხოვრებისეული დისფუნქციების განვითარებას; სექსუალური ჯანმრთელობა –ადამიანების მიმართ შიში, სქესობრივი ურთიერთობის შიში და სხვა).
2. ბავშვი ვერ აღწევს წარმატებებს განათლებაში, პირად განვითარებაში.
3. ბავშვს უჩნდება სოციალურ-ფსიქოლოგიური პრობლემები: ვერ ეგუება მნიშვნელოვან ცხოვრებისეულ ცვლილებებს, არ გრძნობს თავს უსაფრთხოდ, არ შეუძლია პოზიტიური ურთიერთობების დამყარება, არ არის კანონმორჩილი, უჭირს გადაწყვეტილებების მიღება, აქტიური და ინიციატივიანი ქცევა;
4. საფრთხე ექმნება ბავშვის შემდგომ ეკონომიურ კეთილდღეობას. (ბავშვი ვერ იღებს საჭირო განათლებას, მომავალში არ არის მზად მუშაობისათვის, ვერ აღწევს მატერიალური უზრუნველყოფას, ვერ ხდება კარგი მეოჯახე).
5. ძალადობით გამოწვეული ფიზიკური დაზიანება ხელს უშლის მომავალში ბავშვის პოტენციალის გამოვლინებას;
6. ადრეულ ასაკში აქვს ძალადობაგანცდილი ბავშვის თავის ტვინი სტრუქტურულად შეცვლილია და მთელ მის ცხოვრებაზე ახდენს ნეგატიურ გავლენას.
7. სხვადასხვა კვლევებიდან გამომდინარე, ზრდასრული კრიმინალების 70% ბავშვობაში ძალადობაგანცდილი და უგულვებელყოფილია.
ძალადობის შედეგები აისახება არამარტო პიროვნულ, არამედ სახელმწიფო დონეზეც, ვინაიდან მსხვერპლთა პრობლემების მოგვარება დაკავშირებულია მნიშვნელოვან ხარჯებთან. აქ იგულისხმება მსხვერპლთა: სამედიცინო დახმარება მწვავე შემთხვევებში; სამედიცინო რეაბილიტაცია; ფსიქოლოგიური რეაბილიტაცია; სოციალური დახმარება; მსხვერპლისა და მოძალადის სოციალური რეაბილიტაცია და სხვა სახის ხარჯები.
როგორ ვიქცევით?!
თუ თქვენ ეჭვობთ, რომ ადგილი აქვს ბავშვის მიმართ რაიმე ფორმით ძალადობას, ნუ დაელოდებით განმეორებას, დაუყოვნებლივ აცნობეთ ამის შესახებ ბავშვთა უფლებების დამცველ დაწესებულებას, კერძოდ, შეგიძლიათ მიმართოთ თბილისის ბავშვთა დახმარების ცენტრს. იმ შემთხვევაშიც კი, როცა თქვენ ბოლომდე დარწმუნებულნი არ ბრძანდებით, დაყოვნება არ შეიძლება, რადგან საფრთხე შეიძლება ემუქრებოდეს ბავშვის კეთილდღეობას, ჯანმრთელობას და მთელ მის შემდგომ ცხოვრებას. შეგიძლიათ თქვენი განცხადება გააკეთოთ ანონიმურად.
თუ ბავშვი გიყვებათ მის მიმართ განხორციელებული ძალადობის შესახებ, აჯობებს მას დაუჯეროთ. ამ საკითხთან დაკავშირებით ბავშვები იშვიათად ცრუობენ. შეეცადეთ არ გამოხატოთ თქვენი შეშფოთება. თქვენი რეაქცია მთლიანად განსაზღვრავს ბავშვის დამოკიდებულებას მომხდარისადმი. აუცილებლად შეაქეთ ის გულახდილობისათვის და არავითარ შემთხვევაში არ დაადანაშაულოთ მომხდარის გამო, რადგან ბავშვებს ისედაც აწუხებთ დანაშაულის გრძნობა. პირიქით, დაამშვიდეთ ბავშვი და დაარწმუნეთ, რომ ის არაფერში არაა დამნაშავე.
არ შეეცადოთ მაშინვე დაელაპარაკოთ ეჭვმიტანილ ადამიანს ან იმ დაწესებულების ხელმძღვანელობას, სადაც მოხდა ძალადობა. დაუკავშირდით ბავშვთა იმ დაწესებულებას, რომელიც ახდენს ძალადობის შედეგების შეფასებას, ძალადობის მსხვერპლთა ფსიქოლოგიურ რეაბილიტაციას და მიიღეთ სპეციალისტის კონსულტაცია.
საქმის კურსში ჩააყენეთ სხვა ბავშვების მშობლებიც, რომლებიც ასევე რისკის ქვეშ იმყოფებიან, რათა მათ მიიღონ სიფრთხილის აუცილებელი ზომები.
ბავშვთა მიმართ ძალადობის წინააღმდეგ ბრძოლა უშედეგო იქნება პრობლემისადმი მულტიდისციპლინარული მიდგომის გარეშე. ეს ნიშნავს, რომ ძალადობისაგან ბავშვის დასაცავად ერთად უნდა იზრუნოს მშობელმაც, მასწავლებელმაც, ფსიქოლოგმაც, სოც. მუშაკმაც, ჟურნალისტმაც, პედიატრმაც, სამართალდამცველებმაც.
ამ მიდგომას თვალსაჩინოს ხდის თბილისის ბავშვთა დახმარების ცენტრის მუშაობის მოდელი. მაგალითად, ბავშვზე ძალადობის კონკრეტულ ფაქტზე მომართვის შემთხვევაში სოციალური მუშაკი ახდენს მისი მიღებისათვის საჭირო ინფორმაციის მოკრებას (შემთხვევის, ბავშვის სოციალური გარემოს შესახებ) და კოორდინირებას უწევს მასთან შემდგომ მუშაობას; ფსიქოლოგი ინტერვიუირების და ტესტირების საფუძველზე აკეთებს დასკვნას ბავშვის ფსიქოლოგიური სტატუსის შესახებ და საჭიროების შემთხვევაში ატარებს მკურნალობასა და რეაბილიტაციას. პედიატრი ახდენს ბავშვის ფიზიკური მდგომარეობის შეფასებას და შესაბამისად მკურნალობს; იურისტი შემთხვევის შესახებ ატარებს იურიდიულ კონსულტაციას და ეხმარება ბავშვს მისი უფლებების დაცვაში. მთავარია, რომ ყველა ზემოთ ჩამოთვლილი სპეციალისტი მუშაობს შეთანხმებულად და საბოლოოდ კეთდება ერთობლივი დასკვნა ბავშვის მდგომარეობის შესახებ.

ოჯახური ძალადობა

ნაშრომი ეხება ოჯახურ ძალადობას, რომელიც მეტ-ნაკლებად ყოველთვის იყო აქტუალური. ოჯახური ძალადობა გულისხმობს, რომ ირღვევა ინდივიდის უფლებები საკუთარივე ოჯახის წევრის მიერ. ამ პროექტში აღვწერთ დასმული საკითხს, გავაანალიზებთ, განვიხილავთ არსებულ სახელმწიფო რესურსებს და არასამ¬თავრობო ორგანიზაციების პროგრამებს. ასევე იმას, თუ ვინ არის, ან ვინ შეიძლება იყოს დაინტერესებული მხარე ამ საკითხთან დაკავშირე¬ბით და განვიხილავთ მისი გადაჭრის გზებს.
როგორც შესავალში ვთქვით, დღესდღეობით ოჯახური ძალადობა საკ¬მაოდ აქტუალური საკითხია მთელ მსოფლიოში, თუმცა ისტორიულად ქა¬ლების წინააღმდეგ ჩადენილ ძალადობას არ აღიქვამდნენ როგორც “დანაშაულს”. ეს დადასტურებულია იმით, რომ მამაკაცების მიერ პარტ¬ნიორის ჩაგვრაში დამნაშავედ ცნობას იშვიათად თუ მოჰყვებოდა სერიო¬ზული შედეგები, როგორიცაა დაპატიმრება ან ფულადი ჯარიმა. საზო¬გადოება ძალიან იშვიათად ჰკიცხავს მჩაგვრელებს, იმ შემთხვევაშიც კი, როდესაც ცნობილია, რომ ისინი ფიზიკურად დაესხნენ თავს თავიანთ პარტნიორს. მჩაგვრელი საზოგადოების ყველა ფენაში არსებობს და მას განსხვავებული გამოცდილება და პირადი თვისებები აქვს.
ყვე¬ლაზე ხშირად ოჯახური ძალადობა აღმოსავლეთ აზიაში და წყნარი ოკეანის ტერიტო¬რიაზე გვხვდება. ამის მთავარი მიზეზია კანონებისა და შესაბამისი ორგანიზაციებისა თუ პროგრამების სიმცირე, განსხვავებით დასავლე¬თის ქვეყნებისაგან, სადაც მთავრობა თუ სხვა არასამთავრობო დაწესებუ¬ლებები შედარებით უფრო მეტ ყურადღებას უთმობენ ოჯახური ძალა¬დო¬ბის საკითხს (თუმცა, ბევრი მსხვილი ორგანიზაცია აღმოსავლეთის ქვე¬ყ¬ნებზეც ზრუნავს). ხშირად ძალადობა ხორციელდება ნაშვილებ ბავშ¬ვებზე, აგრეთვე მამინაცვალის, ან დედინაცვალის მიერ. არის შემთხვევები, როცა ბავშვზე ძალადობა ხორციელდება ბებიის, ან ბაბუის მიერ.
სტატისტიკური მონაცემების მიხედვით, აშშ-ში ოჯახური ძალადობა ხორციელ¬დება გოგოების 1.5%-ზე, ხოლო ბიჭების 2.9%-ზე. მიგრაციის დეპარტა¬მენტმა დააფიქსირა, რომ ტრეფიკინგის მსხვერპლთა 70% არის ოჯა¬ხური ძალადობის მსხვერპლი. ასევე ძალადობის ხშირი მსხვერპლნი არი¬ან ცოლი ან ქმარი.
მოძალადენი ხშირად ისეთი ადამიანები არიან, რომლებმაც თავი ვერ დაიმკვიდრეს საზოგადოებაში. ამის მიზეზი შეიძ¬ლება იყოს ეკონომიკური, სულიერი ან სხვა. ამიტომ უჩნდებათ უკმარი¬სობა და ცდილობენ, ეს უკმარისობა ოჯახის წევრების ხარჯზე შეივსონ. ამყარებენ მათზე დიქტატურას და მიმართავენ ძალადობას. ძალადობა ხშირად ხორციელდება მოხუცებზე, შეზღუდული უნარის მქონე ბავშვებზე და სხვა. ანუ ძლიერი ჩაგრავს სუსტს და ცდილობს, და¬ა¬მყაროს მასზე ძალაუფლება. ეს ყველაფერი ჩამორჩენილობისა და სო¬ციალური განუვითარებლობის მაჩვენებელია. სწორედ ამიტომაა ოჯახუ¬რი ძალადობა უფრო ხშირი აღროსავლეთის ქვეყნებში, დასავლეთთან შედარებით.
კიდევ ბევრი მიზეზია იმისა, რომ დღესდღობით ოჯახური ძალადობა საკმაოდ მწვავე საკითხია და საჭიროა ძალისხმევა იმისთვის, რომ სახელმწიფო და მოსახლეობა სერიოზულად მიუდგეს ამ საკითხს და მოვძებნოთ მისი გადაჭრის გზები.
ოჯახური ძალადობის შესამცირებლად უკვე არსებობს სახელმწიფო პროგ¬რა¬მები, ერთერთი მათგანია “ვაწა” პროგრამა, რომელიც ამერიკაში მიიღეს გავრ¬ცელებული ძალადობის წინააღმდეგ. თუმცა ხუთი წლის განმავლობაში აშშ-ს პრეზიდენტმა ბუშმა არ მოითხოვა ამ პროგრამის დაფინანსება და შესა¬ბამისად არ იყო კანონი მის შესახებ. მას კენჭი ეყარა 2006 წლის დე¬კემბერში, თუმცა პრეზიდენტმა ჯორჯ ბუშმა ჩამოაყალიბა თავისი საბიუჯეტო მოთხოვნა მხოლოდ 2007 წლისთვის.

თუმცა არსებობს სხვა არასამთავრობო, კერძო ორგანიზაციებიც, რომ¬ლე¬ბიც ასევე ქმინიან პროგრამებს ოჯახური ძალადობის წინააღმდეგ. ერთერთი ასეთი პროგრამაა “სტოპ ფამილიყ ვიოლენცე”. იგი წამყვანი ნა¬ციონალური ორგანიზაციაა, რომლის მიზანია ბრძოლა ოჯახური ძალა¬დობის წინააღმდეგ, რათა ხალხმა იმოქმედოს ადგილობრივ სახელმწიფო¬ებრივ დონეზე იმისათვის, რომ მიაღწიონ უსაფრთხოებ¬ასა და სამართლიანობას, დაეხმარონ მათ, ვინც განიცდის ოჯა¬ხურ ძალადობას და დაამყარონ მათ ოჯახებში სიმშვიდე.
ასევეა ბც ინსტიტუტი, რომელიც დაფუძნებულია 1989 წელს, იგი კერძო ორგანიზაციაა. მისი მთავარი მიზანია, შეამციროს შე¬უ¬რაცხყოფა, ფიზიკური ძალადობა და ფინანსური ექსპლოატაცია ოჯა¬ხში. ეს ორგანიაზაცია მუშაობს იმისთვის, რათა გაადვილდეს ურთიერ¬თობა სხვადასხვა საზოგადოებებთან, უნივერსიტეტებთან და სახელმწი¬ფო აგენტურასთან. იგი აქვეყნებს ინფორმაციას, ამარაგებს ბიბლიოთე¬კებს მასალებით ოჯახური ძალადობის შესახებ.
ერთერთი მთავარი ორგანიზაციის, უნიცეფ-ის მხარდაჭერითა და და¬ფი¬ნანსებით, იქმნება ბევრი პროექტი ოჯახური ძალადობის შესახებ. ერთ-ერთი მათგანია “ფამილყ ვიოლენცე”. მისი მხარდაჭერის შედეგად ოჯახური ძალადობის მსხვერპლს გამოუმუშავდება თავისი სიცოცხლის კონტროლის საშუალება, მას შეუძლია მიი¬ღოს ინფორმაცია და დახმარება ამ საქმეში. გარდა ამისა, ისინი, ვინც ჩადიან ძალა¬დობას, თავიანთ მოქმედებაზე პასუხისმგებლები უნდა გახდნენ.
არსებობს საინფორმაციო წყაროები, რომლებიც შედგება საბიბლიო¬თეკო დეპარტამენტებისგან. ისინი შეიცავენ როგორც ადგილობრივ, ისე საერ¬თაშორისო წყაროებს და ეხმარებიან უნიცეფ-ს. პროგრამები ხორციელ¬დე¬ბა სხვადასხვა ქვეყნებში: თურქეთი, სერბია, ეთიოპია, სომალი და ა.შ.
ასეთი ორგანიზაციები საქართველოშიც არსებობს, მართალია, ჯერ არც თუ ისე პოპულარული, რადგან საკმაოდ ძნელია ძალადობის მსხვერპლი ადა¬მიანსთვის იმის აღიარება, რომ ის ძალადობის მსხვერპლია და შემ¬დეგ შესაბამიასი ორგანიზაციისთვის დახმარებისთვის მიმართვა.
მსგავს ორგანიზაციებსა და პროგრამებს პირველ რიგში სახელმწიფომ უნ¬და შეუწყოს ხელი, ასევე საზოგადოებამ თავის მხრიდან უნდა გამო¬ხა¬ტოს თავისი აზრი ძალადობის შესახებ. იგი წინ უნდა აღუდგეს მას და იხმაროს ყველანაირი ძალა, რათა იგი უფრო იშვიათი გახდეს და ხალხ¬მა თავი დაცულად იგრძნოს. არ უნდა გვეგონოს, რომ ოჯახური ძალადო¬ბა მხოლოდ ჩამორჩენილი ქვეყნების დამახასიათებელია და ჩვენთვის ეს უცხო ხილია. ძალადობა ხორციელდება საზოგადოების საკმაოდ მაღალ სა¬ფე¬ხურზე მდგარ ოჯახებშიც და მას ახორციელებენ საკმაოდ მაღალი სტა¬ტუსის მქონე ადამიანები. ასე რომ, სახელმწიფომ და საზოგადოებამ ყვე¬ლა¬ნაირად უნდა შეუწყონ ხელი მის აღკვეთას, რათა ჩვენს ოჯახებში სიმშვიდე დამყარდეს.

ძალადობა ოჯახში

საქართველოში, ისევე, როგორც მთელ მსოფლიოში ოჯახური ძალადობა ერთ-ერთი ყველაზე გავრცელებული პრობლემაა. თუმცა, ეს ქართული საზოგადოებისათვის ტაბუირებული თემაა. მენტალიტეტის გამო იშვიათად ხდება მისი გამჟღავნება.
ოჯახური ძალადობა გენდერული ძალადობის ყველაზე გავრცელებული ფორმაა, რომელსაც ოჯახის რომელიმე წევრი სხვა წევრებზე ახორციელებს. იგი არის განმეორებადი, ხშირი სექსუალური, ფიზიკური და ფსიქოლოგიური შეურაცხყოფა, რომელიც მოძალადის მიერ სხვაზე კონტროლსა და ძალაუფლების მოპოვებას გულისხმობს.

საქართველოში არსებობს არასამთავრობო ორგანიზაციები, საკონსულტაციო ცენტრები, რომლებიც ძალადობის მსხვერპლს ეხმარებიან, თუმცა, ძალიან ცო ტაა ისეთი ადამიანი, ვინც თავის პრობლემას ამხელს და კონსულტაციისათვის ამგვარ დაწესებულებას მიმართავს.

არსებობს ოჯახში ძალადობის მსხვერპლთა რეაბილიტაციის ცენტრი ”საფარი”, რომლის დირექტორი, ნატო ზაზაშვილი ამბობს, რომ ისინი ძალადობის მსხვერპლს უფასოდ ეხმარებიან საკუთარი თავის შეცნობაში, სწორი გადაწყვეტილების მიღებასა და პრობლემის გადაჭრაში.

”როცა ჩვენთან მოდის კლიენტი, მასთან ვატარებთ ინტერვიუს, რის შემდეგაც ვადგენთ ინდივიდუალურ გეგმას, იმაზე თუ რა სჭირდება კონკრეტულად ამ ადამიანს. მნიშნელოვანია ის, რომ ჩვენ ადამიანის გადაწყვეტილების მიღებაში არ ვერევით, ჩვენ უბრალოდ ვეხმარებით დასვენებაში, განტვირთვაში და იმაში, რომ დაინახოს არჩევანის გაკეთებისას ალტერნატივები. ყველა ადამიანმა გადაწყვეტილება თვითონ უნდა მიიღოს”, – აღნიშნა ნატო ზაზაშვილმა.

ისინი ყველაფრით ეხმარებიან მსხვერპლს, ვინც იურიდიულ დახმარებას საჭიროებს, აგზავნიან შესაბამის დაწესებულებაში. ეს იმიტომ, რომ ბევრი მსხვერპლი ვერ ბედავს სასამართლოს მიმართოს, ან უბრალოდ არ იცის, რომ არსებობს კანონი, რომელიც მას მოძალადისგან დაიცავს.

ძალადობა უმეტესწილად ღარიბ ოჯახებში იჩენს თავს, რასაც ალკოჰოლიზმი და ნარკომანიაც უწყობს ხელს. მშობლების დავა და ერთმანეთის ფიზიკური შეურაცხყოფა ბავშვის ფსიქოლოგიაზეც აისახება. მას თავისი აგრესია დედმამიშვილზე, ცხოველზე ან თანატოლ მეგობარზე გადააქვს.

ოჯახური ძალადობის მსხვერპლთა შესახებ საქართველოში ჩატარებული კვლევის შედეგად დადგენილია, რომ ოჯახური ძალადობის მსხვერპლნი, ხშირ შემთხვევაში, ქალები და ბავშვები არიან, ხოლო მოძალადეები – მამაკაცები. თუმცა, როგორც ქალბატონი ნატო ამბობს, ოჯახური ძალადობის ობიექტი შეიძლება ხანდაზმული მშობელი ან მამაკაციც გახდეს:

”თითქმის ყველა მოძალადე მსხვერპლიც არის ამავედროს, და თითქმის ყველა მსხვერპლი მოძალადეა. ვთქვათ, მამაკაცი ძალადობს ცოლზე, ცოლი შემდეგ ბავშვზე იძალადებს, ბავშვი კიდევ უმცროს დედმამიშვილზე, ან თუ არ ჰყავს, ცხოველზე ან თანატოლზე.

მსხვერპლი მამაკაცები უფრო ხშირად მოხუცები არიან. არამოხუც მამაკაცებზე თუ ვილაპარაკებთ, სახეზე გვაქვს ფსიქოლოგიური ძალადობა ქალის მხრიდან, მაგალითად არიან ქალები, რომლებიც ქმრებს წაუძახებენ, რომ არაფრის მაქნისი არა ხარ და ა.შ.”

ფსიქოლოგი ლელა მურუსიძე ამბობს, რომ ძალადობამ შესაძლოა ფსიქოლოგიური ჯანმრთელობის გარდა, ფიზიკურ ჯანმრთელობასაც ავნოს:

”ფსიქოლოგიური აშლილობების გარდა, მსხვერპლს შესაძლოა სომატური დაავადებებიც დაემართოს. მაგალითად, კუჭის დაავადება, ასევე, კანის დაავადება, ნერვული აშლილობები და ძილის დარღვევა. ამას გარდა, მათ ეკარგებათ საკუთარი თავის თვითშეფასება. მათი მე-კონცეფცია არის უარყოფითი”.

მსხვერპლთა კონსულტაციაზე, ქალთა საკონსულტაციო ცენტრი – ”სახლიც” – მუშაობს, რომელიც უცხოურ გრანტებს იღებს. ცენტრის წარმომადგენელი ნანა ხოშტარია ამბობს, რომ ”სახლი” ძირითადად დევნილებს და კრიზისულ მდგომარეობაში მყოფ ძალადობის მსხვერპლს ეხმარება.

როგორც რეაბილიტაციის ცენტრ ”სახლში”, ასევე, საფარშიც წელიწადში დაახლოებით 200-დან 250-მდე ადამიანი რეკავს და მიდის დახმარების სათხოვნელად. რა თქმა უნდა, მათი უმეტესობა ქალია, თუმცა, არის ისეთი შემთხვევებიც, როდესაც მამაკაცებიც მიდიან.

”იყო ერთი შემთხვევა, როდესაც ოჯახი დანგრევის პირას იყო და კაცის ინიციატივით დაიწყეს პრობლემის მოგვარებაზე ზრუნვა. მან მოიყვანა თავისი ცოლი და ფსიქოლოგის დახმარებით ურთიერთობა დარეგულირდა”, – ამბობს ნანა ხოშტარია.

ძალადობის მსხვერპლს შეუძლია სახალხო დამცველსაც მიმართოს, ომბუცმენის აპარატში დაახლოებით ერთი თვეა, რაც შეიქმნა ქალთა და ბავშვთა უფლებების ცენტრი, რომლის ხელმძღვანელი ანა არგანაშვილი ამბობს, რომ მათი ერთ-ერთი ძირითადი მიზანი ქალთა უფლებების დაცვაა.

”როდესაც მოდის ხოლმე მსხვერპლი, ჩვენ ვუწევთ კონსულტაციას უფლებებზე, თუ მას სჭირდება თავშესაფარი, ვაგზავნით სარეაბილიტაციო ცენტრებში. ჩვენ ვზრუნავთ იმისათვის, რათა დაცული იყოს ქალთა სოციალური, პოლიტიკური და ეკონომიკური უფლებები”, – აღნიშნა ანა არგანაშვილმა.

რატომ კლავენ მეუღლეებს საქართველოში?

დღეს დილით, თბილისში თემქის რაიონში 1976 წელს დაბადებულმა ლაშა შურღაიამ, ურთიერთშელაპარაკების ნიადაგზე, დანით გულმკერდის არეში სამი ჭრილობა მიაყენა მეუღლეს, 1978 წელს დაბადებულ მაია ჩილაჩავას, რომელიც მიღებული დაზიანების შედეგად ადგილზე გარდაიცვალა. მსგავსი ფაქტები საქართველოში სამწუხაროდ არცთუ იშვიათია. ოჯახურ ძალადობასთან ბრძოლა ისევე, როგორც საქართველოსთვის მსოფლიოშიც, ერთ–ერთი პრიორიტეტია, თუმცა ოჯახური ძალადობის ფატალური შედეგები საქართველოში მაინც მრავლადაა, მსხვერპლი კი უმეტეს შემთხვევაში ქალია.

შს სამინისტროს ინფორმაციაზე დაყრდნობით მომზადებული, სტატისტიკის დეპარტამენტის მონაცემებით, გასული წლის 9 თვეში საქართველოში რეგისტრირებულია მოძალადე 14 ქალბატონი და 177 მამაკაცი. ძალადობის მსხვერპლი გახდა 184 ქალი, 23 მამაკაცი. აქედან ყველაზე მეტი შემთხვევა თბილისშია გამოვლენილი, თუმცა აღნიშნული მაჩვენებელი რეალურ სურათს ვერ ასახავს, რადგან ქართველები ოჯახური ძალადობის შესახებ სამართალდამცავ ორგანოებს იშვიათად მიმართავენ და მიიჩნევენ, რომ ოჯახური ძალადობა ეს მათ მიერ მოსაგვარებელი პრობლემაა. ოჯახში ძალადობის მსხვერპლთა და მოძალადეთა რაოდენობის შესახებ ასაკობრივ ჭრილში სტატისტიკური მონაცემები ასე გამოიყურება: 2011 წლის სამ კვარტალში გამოვლენილია 16 წლამდე 10 მოძალადე, 17–დან 24 წლამდე 5 მოძალადე და 27 მსხვერპლი. 25–დან 44 წლამდე 111 მოძალადე და 98 მსხერპლი, 45 წელს ზემოთ 75 მოძალადე და 72 მსხვერპლი.

ცხადია, ოჯახის წევრთა მკვლელობები მხოლოდ ოჯახური ძალადობის გაგრძელება არ გახლავთ, ხშირად იგი ფინანსური, ეჭვიანობის თუ სხვა მოტივითაც ხდება. გასული წლის ბოლოს, 1966 წელს დაბადებულმა ვარდან ვანციანმა 5 თვის ფეხმძიმე მეუღლე განსაკუთრებული სისასტიკით მოკლა. მან სახლიდან აიღო ხანჯალი, შევიდა პირუტყვის სადგომში და მეუღლეს – ელმირა ვანციანს მიაყენა ნაკვეთ-ნაჩხვლეტი ხასიათის მრავლობითი ჭრილობა: კისრის მარჯვენა ზედაპირზე, გულ-მკერდის, მუცლის, მარცხენა მხრის, მარცხენა მუხლის არეში, ფილტვების, ღვიძლის, წვრილი ნაწლავების და საშვილოსნოს დაზიანებებით, საიდანაც თერთმეტი ჭრილობა სიცოცხლისათვის სახიფათო იყო. ელმირა ვანციანი მიყენებული ჭრილობების შედეგად ადგილზევე გარდაიცვალა.

გასულ წელს საზოგადოების ყურადღება მიიპყრო საფრანგეთში მომხდარმა მკვლელობამ. პოლიციამ, სენტ-ეტიენის მახლობლად, ტყეში, 25 წლის ინგა ვაჭარია ყელგამოჭრილი იპოვა. საფრანგეთის სასამართლომ ინგა ვაჭარიას მკვლელობაში ბრალდებულად მისი მეუღლე – ალუდა გასვიანი ცნო. როგორც გამოძიებით დადგინდა მან საკუთარი მეუღლე დანით დაჩეხა და შვილთან ერთად მიიმალა.

მარტვილის რაიონის სოფელ კურზუში მეუღლეებს შორის დაწყებული ჩხუბი მკვლელობით დასრულდა. 72 წლის ამირან ფიჩხაიამ მეუღლე – 60 წლის მარუსია თოლორდავა თავში ნაჯახის ჩარტყმით მოკლა.

მსგავსი კონფლიქტის მსხვერპლი გახლდა ზესტაფონის რაიონის სოფელ სვირში 26 წლის ნანა გამრეკელაშვილი, რომელსაც მეუღლემ ცივი არაღით, ყელის არეში სასიკვდილო ჭრილობა მიაყენა. მკვლელობის შემდეგ ილია ნაჭყებია სახლიდან გაიქცა, მოგიანებით კი პოლიციას თავად ჩაბარდა. ქართველი ქალბატონი თურქი მეუღლის მსხვერპლი გახდა თურქეთში. 55 წლის იბრაჰიმ გიუზენლიმ 47 წლის ქართველი მეუღლე – ნანა გიუზენლი მოკლა, შემდეგ კი სიცოცხლე თვითმკვლელობით დაასრულა.

ოჯახური კონფლიქტების მსხვერპლი მხოლოდ ქალები არ არიან. ცხადია, სტატისტიკურად ეს მაჩვენებელი შედარებით ნაკლებია, მაგრამ არის შემთხვევები, როცა ცოლები კლავენ ქმრებს. ცოტა ხნის წინ, სწორედ ასეთი მკვლელობა გახსნა შს სამინისტრომ და ეკიზბარ გოჯიევი და ფირანგიზ ალიევა დააკავა. როგორც გამოძიებით გაირკვა, მათ ერთმანეთი 2009 წელს გაიცნეს და მას შემდეგ ხშირად ხვდებოდნენ. შეყვარებულმა წყვილმა, რაფიკ ალიევის მოკვლა გადაწყვიტა იგი მეუღლემ დიმედროლითა და ოპტიმალით გააბრუა, შემდეგ კი იგი ეკიზბარ გოჯიევთან ერთად ფანჯრიდან გადაიტანა და პირუტყვის სადგომში ჩამოახრჩო. დამნაშავე წყვილის განმარტებით, მათ ერთად, მშვიდად ცხოვრება სურდათ და ალიევის თავიდან მოცილებაც ამიტომ გადაწყვიტეს.

10 წლით თავისუფლება აქვს მისჯილი 15 წლის ელენე ჯავახიას მეუღლის მკვლელობისთვის. ერთთვიანი თანაცხოვრების შემდეგ, ჯავახიამ მეუღლე დანით მოკლა. როგორც ბრალდებულის ჩვენებიდან ირკვევა, გათხოვების შემდეგ, მას ძველი მეგობარი ოჯახის დანგრევას და ცოლად მოყვანას სთავაზობდა. მეუღლეებს შორის ეჭვიანობის ნიადაგზე კამათი ხშირად ხდებოდა. უკანასკნელი კამათი კი ფატალური შედეგით დასრულდა.

20 წლით თავისუფლების აღკვეთა მიესაჯა ინგა წულაძეს მეუღლის შეკვეთილი მკვლელობისთვის. გამოძიებით დადგენილია, რომ ოჯახური კონფლიქტის გამო, ინგა წულაძემ მისი მეუღლის, გიორგი წულაძის მოკვლა გადაწყვიტა. ქილერს – ზურაბ სოლომონიშვილს იგი ბავშვის ძიძის – ელენე თუშიშვილის მეშვეობით დაუკავშირდა. სოლომონიშვილმა წულაძის გადაადგილების მარშრუტი შეისწავლა, ჩაუსაფრდა მას და ცეცხლსასროლი იარაღით სასიკვდილო ჭრილობა მიაყენა, რაშიც ინგა წულაძისგან გასამრჯელოდ 5 000 დოლარი აიღო.

ოჯახური ძალადობის პრობლემის მხრივ საქართველოში საგანგაშო მდგომარეობაა

ესტონეთის საელჩოში, პროექტის ,,საქართველოს ადინისტრაციული შესაძლებლობების გაუმჯობებსება ოჯახში ძალადობის პრევენციისათვის და მსხვერლთა დასახმარებლად” ფარგლებში ჩატარებული სოციოლოგიური კვლევის შედეგების პრეზენტაცია გაიმართა.
კვლევა, მიზნად ისახავდა ოჯახში ძალადობის პრობლემის შესწავლას.
კვლევის დროს, რომელიც 2010 წელს სქართველოს ყველა რეგიონში ჩატარდა, 1250 ადამიანი გამოკითხა.
არსებული მონაცემებით, საქართველოში ყველა მესამე ქალი ძალადობის მსხვერპლია., მამების 52%, დედების 46% და მასწავლებლების 35% ფიზიკურად ძალადობს ბავშვზე, მსხვერპლთა 58% ქუჩაში გასვლისას, ხოლო 48% სახლში დარჩენისას ვერ გრძნობს თავს უსაფრთხოდ.
გამოკითხულთA 60% ამბობს, რომ ბავშობისას მამის მხრიდან დედაზე ფსიქოლოგიური ძალადობის, 50% ფიზიკური ძალადობის, ხოლო 15% სექსუალური ძალადობის მომსწრე გახდა.
გამოკითხულ მსხერპლთა 8% ინცესტის, 4% თანატოლების მხრიდან, ხოლო 4% უფროსების მხრიდან სქსუალური ძალადობის მხვერპლია.
საპატრულო პოლიციის ყოველი მეოთხე გამოძახება ოჯახში ძალადობის შემთხვევებზე მოდის.
შინაგან საქმეთა სამინისტროს სტატისტიკისა და ანალიზის წარმომადგენელის, ედგარ მგელძის თქმით, ძალადობა საქართველოსთვის ძალიან დიდი ტკივილია.
,,მივიღეთ კანონი რომლიც სანთელივით აინთო და მივხვდით რომ კიდევ ბევრია გასაკეთებელი. გავაკეთეთ შეუძებელი, ვეძებდით და ვეძებთ გამოსავალს და მხოლოდ ციფრები და სტატისტიკა ვერაფერს შეცვლის, მთავარია ანალიზი, გამოსავლის ძიება და საჭირო მასებზე სერიოზული მუშაობა”,- განაცხადა მგელაძემ.
სტატისტიკის მიხედვით, 2009-10 წლებში ოჯახური ძალადობის ნიადაგზე, იყო 13 მკვლელობა და 5 მკვლელობის მცდელობა, რაც წინა წლებთან შედარებით უფრო ნაკლები მაგრმ მაინც საგანგაშო სტატისტიკაა.
ესტონეთის ელჩის, ტომას ლუკის განცხადებით, საგანგაშო მდგონარეობაა კახეთსა და სვანეთი.
,,სვანეთში გამოკითხულთა 69% ძალადობის მსხვერპლია, ხოლო 29% პროცენტი კი ოსრულობის დროს ფიზიკური და სექსუალური ძალადობის მსხვერპლია”,- განაცხადა ლუკმა.
პროექტს ,,საქართველოს ადმინისტრაციული შესაძლებლობების გაუმჯობებსება ოჯახში ძალადობის პრევენციისათვის და მსხვერლთა დასახმარებლად” მესამე წელია არასსამთავრობო ორგანიზაცია ,,ძAლადობისაგან დაცვის ეროვნული ქსელის” და ესტონეთის საგარეო საქმეთა სამინისტროს მხარდაჭერით ტარდება.
პროექტში ჩართულები არიან სახელმწიფო მოხელეები, პოლიციელები, ექიმები, სოციალური სფეროს მუშაკები და სხვა სპეციალისტები.
პროექტის მიზანი ორ ქვეყნას შორის თანამშრომლობის გაფართოვება, საქრთველოში ძალადობის გავრცელებაზე კონტროლის ეფექტური მექანიზმების შემუშავება და ძალადობის მსხვერპლთაA დროული და პროფესიული დახმარების აღმოჩენაა.

მსოფლიო დღე ბავშვებზე ძალადობის წინააღმდეგ

ბავშვებზე ძალადობა მღელვარების საფუძველი ხდება მსოფლიოსთვის,რაც იწვევს მასზე ყურადღების გამახვილებას,ხანგრძლივი სიჩუმის შემდეგ,ბავშვზე ძალადობა გახდა საზოგადოებრივი და პოლიტიკური განხილვების თემა.2000 წელს ქალთა ორგანიზაციის მიერ დაარსდა მსოფლიო დღე ბავშვზე ძალადობის წინააღმდეგ,რომელიც აღინიშნება ყოველ 19ნოემბერს ,ბავშვთა უფლებების დღესთან (20ნოემბერი)ერთად,როგორც ორი განუყოფელი საკითხი,რომლებსაც ესაჭიროება სწრაფი და ეფექტური ქმედებები და პროგრამების შემუშავება.ეს დღე მსოფლიოს 60-ზე მეტ ქვეყანაში აღინიშნება.

ამ დღესთან დაკავშირებით გორშიც ყოველწლიურად იმართება ღონისძიებები